“De helft van Geel is gek, en de rest is half gek”, luidt een grap die vaak over de Belgische stad Geel wordt verteld.

Op het eerste gezicht lijkt het misschien onopvallend met een mooi marktplein en uitzicht op de rivier, omringd door het Antwerpse platteland.

Maar tijdens een wandeling door de pleinen en cafés zullen bezoekers merken dat sommige bewoners een beetje ‘excentriek’ lijken, en met goede reden.

De stad herbergt honderden psychiatrische patiënten, die niet in psychiatrische ziekenhuizen wonen, maar bij lokale families, als onderdeel van een uniek zorgmodel dat al eeuwen teruggaat.

Mike Jayeen schrijver en cultuurhistoricus, had Geel bezocht om zijn ongebruikelijke systeem te verkennen.

Praten met Onafhankelijkhij zei dat de perceptie van ‘krankzinnigheid’ zoals wij die kennen niet bestaat.

“De Geelse samenleving vermijdt al dat taalgebruik echt op een manier die ik bewonderenswaardig vind”, voegde de heer Jay eraan toe.

“Ze noemen ze vaak ‘gasten’ of ‘bewoners’, dat is ‘anders’ of ‘speciaal’.”

Nadat ze zijn beoordeeld en een contract hebben getekend met de lokale gezondheidsautoriteiten, wonen de kostgangers bij lokale gezinnen, die een uitkering ontvangen, en het wordt onderdeel van hun dagelijks leven.

Naast psychiatrische aandoeningen zoals psychose en schizofrenie worden ook mensen met ernstige leerproblemen geaccepteerd, en ook mensen zonder diagnose.

Ze zijn vrij om te komen en gaan wanneer ze willen vanuit het huis en elk ongewoon gedrag wordt geaccepteerd en wordt niet beschouwd als een symptoom dat moet worden genezen.

De heer Jay zei dat de hostelbewoners “vrij talrijk” waren in Geel.

“De straten zijn vol met cafés en je ziet mensen zitten die er een beetje anders uitzien, maar na een tijdje merk je het niet meer”, voegt hij eraan toe.

“Ze maken deel uit van deze situatie, ze lijken geen aparte populatie te zijn, en dat is een van de verbazingwekkende dingen.”

Geel staat bekend om zijn eeuwenoude model van psychiatrische zorg, en met een systeem dat dateert uit de 14e eeuw hebben de bewoners een meer open en accepterende kijk op psychische aandoeningen dan op de meeste plaatsen te vinden is.

De heer Jay zei dat lokale bewoners niet met hun ogen knipperen bij het zien van iemand die tegen zichzelf praat, en zich geen zorgen maken over ‘excentriek’ gedrag dat zou kunnen leiden tot een telefoontje naar de politie in Groot-Brittannië.

“Wat mensen doet denken dat zulke mensen anders zijn, is de reactie van mensen daarop – een beetje bang, een beetje ongemakkelijk, niet echt wetend hoe ze ermee om moeten gaan,” vervolgde hij.

“Maar als mensen zich openstellen, verdwijnen veel van de problemen die we waarnemen eenvoudigweg.

“Velen in de samenleving beschouwen deze mensen als gevaarlijk, maar de kans is veel groter dat ze het slachtoffer worden van geweld dan dat ze zelf gewelddadig zijn.”

De heer Jay is van mening dat, hoewel de percepties in Groot-Brittannië ten goede veranderen, de geestelijke gezondheidszorg nog steeds door een ‘criminele lens’ wordt bekeken en in relatie tot risico’s.

Dergelijke zorgen bestaan ​​niet in Geel, omdat de relaties van de kostgangers met de kinderen waarmee zij leven als zeer belangrijk worden beschouwd.

“Het is een leerrelatie voor beide partijen, en het is heel goed om de kinderen naast de grenzen te zien groeien”, legt hij uit.

“Toen ik daar was, zeiden ze dat veel Amerikaanse psychiaters moeite hadden met het idee. Ze zeiden: ‘Wat? Laat je deze mensen in de buurt van je kinderen?’”

Weinig gastheren in Geel beschouwen de praktijk als therapeutisch, maar de stad wordt al eeuwenlang geprezen door psychiaters vanwege de succesvolle behandelingen, waardoor mensen in een liefdevolle omgeving met hun aandoening kunnen leven zonder gescheiden te hoeven worden van de samenleving of als patiënt behandeld te worden. .

De bekendheid van de stad is zo groot dat mensen van over de hele wereld reizen om zich bij het systeem aan te sluiten, en dat doen ze al sinds de Renaissance.

De oorsprong van Geels verhaal is terug te voeren op het martelaarschap van Sint Dymphna, een legendarische Ierse prinses wiens heidense vader gek was geworden van verdriet en om de hand van zijn dochter had gevraagd.

Om aan haar verlangens te ontsnappen vluchtte Dymphna naar Vlaanderen, maar haar vader spoorde haar uiteindelijk op en onthoofde haar in Geel toen ze niet aan zijn wensen voldeed.

Hij werd vereerd als een heilige die de macht had om mensen te genezen die aan psychische stoornissen leden, en een tempel in Geel ontwikkelde zich tot een gedenkteken en vervolgens tot een kerk in 1349.

In 1480 werd er een herberg toegevoegd om het groeiende aantal pelgrims te huisvesten, maar deze overschreed al snel de capaciteit en de stadsmensen begonnen bezoekers te ontvangen in hun huizen, boerderijen en stallen. De aantallen blijven toenemen en de praktijk blijft bestaan.

Het profiel van Geel groeide tijdens de Renaissance, waardoor het een bestemming werd voor zowel pelgrims als gezinnen die onrustige familieleden wilden achterlaten, en de angst voor wreedheid in gestichten in de 20e eeuw leidde tot verdere expansie, met een Poolse prins onder de gasten van de stad.

“Vroeger waren er drie- of vierduizend passagiers en nu zijn er nog maar zo’n driehonderd”, aldus Jay.

“Dit komt deels door veranderingen in levensstijl: vroeger werkten mensen als boer met hun vrouwen en kinderen thuis, maar nu werkt en gaat niet iedereen meer naar school.”

Historici beweren dat “toenemende medicalisering” ook een van de oorzaken van de achteruitgang is, samen met de toegenomen wetgeving rond behandeling.

“Het wordt steeds moeilijker voor dit soort initiatieven en medische gemeenschappen om te overleven in ons landschap van de geestelijke gezondheidszorg,” zei hij.

“Ik denk dat het een culturele kwestie is. Wij hopen dat de geestelijke gezondheidszorg geen probleem voor ons zal zijn, maar voor artsen en psychiaters.”

Jay zei dat de Britse geestelijke gezondheidszorg veel zou kunnen leren van het voorbeeld van Geel, hoewel hij de benoeming van Jeremy Corbyn tot minister van geestelijke gezondheidszorg prees als een “goede stap voorwaarts”.

“Wat dit je vertelt is dat als we een samenleving hadden waarin mensen de tijd hadden om dit soort gemeenschapsdiensten te beheren, de behoefte aan psychiatrische interventies veel minder zou zijn,” voegde hij eraan toe.

“Ik denk niet dat iemand kan beweren dat het plaatsen van mensen in beveiligde eenheden de beste manier is om te herstellen.”