BRUSSEL — België heeft een reputatie opgebouwd als een van de meest vooruitstrevende EU-landen op het gebied van transrechten.

Sinds vijf jaar kunnen mensen daar legaal hun geslacht en naam veranderen zonder medische verklaring. Zijn huidige regering omvat transgenderpolitici op de voorgrond.

En onlangs heeft de stad Gent in de regio Noord-Vlaanderen van België die vooruitstrevende geloofsbrieven opgepoetst door stadsambtenaren een maand verlof te geven om de geslachtsverandering te ondergaan.

Maar dat poetsmiddel zou kunnen verdwijnen als het rechtse Vlaams Belang aan de macht komt in de regering.

Vlaams Belang of het “Vlaams Belang”, een separatistische partij die Vlaanderen domineert, leidt de opiniepeilingen. Partij heeft staat bezorgdheid over “de groeiende trend van minderjarigen die zich identificeren als transgender” en roept op tot “stopzetting van hormoontherapie en geslachtschirurgie voor minderjarige patiënten totdat er duidelijk en concreet onderzoek is uitgevoerd”.

Met de verkiezingen in aantocht bestaat de vrees dat Vlaams Belang en de extreemrechtse Vlaams-nationalistische partij N-VA een meerderheid kunnen behalen en samenwerken om een ​​regering te vormen – een realistische mogelijkheid voor Vlaanderen.

Tilke Wouters, een Gentse stadsexpert op het gebied van diversiteit en inclusiviteit die betrokken was bij de totstandkoming van het nieuwe beleid, maakt momenteel een transitie door — en zal daar als een van de eersten profiteren van het nieuwe kader.

“Mensen in mijn gemeenschap zijn bang”, zei Wouters in een interview met POLITICO. “We weten dat dingen heel snel kunnen veranderen… in Amerika verdwijnen bijvoorbeeld transrechten, en dat is heel eng.”

Europese kiezers schoven naar rechts op, waaronder België. En met die verschuiving komen transgenderrechten steeds meer in de schijnwerpers te staan, aangezien extreemrechtse partijen deze klassieke cultuuroorlogstropen tot een onderdeel van hun platform maken.

“We beseffen dat we moeten blijven vechten voor de rechten die we hebben, zodat we ze niet kwijtraken”, aldus Wouters.

De hemel voor de transgendergemeenschap

België wordt vaak beschouwd als een paradijs voor LGBTQ+ Seconde achter Malta op het gebied van juridische, politieke en mensenrechten toegekend aan LGBTQ+ mensen op de ILGA-Europe Rainbow Index voor 2023.

Ongeveer 742 mensen veranderden hun genderidentiteit op hun identiteitsbewijs nadat België in 2018 de transgenderwet aannam — vergeleken met 110 in 2017, volgens aan het Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen. Dat nieuwste cijfers laat zien dat in 2022 569 mensen van genderidentiteit veranderden.

Petra De Sutter, de huidige vice-premier van het land, slaat nieuwe wegen in voor de transgendergemeenschap na haar aanstelling in 2020. Ondertussen werd Elio Di Rupo, huidig ​​minister-president van de Waalse regering en voormalig premier van België, een van de de eerste die publiekelijk hoofd van de homoregering in Europa was.

Het 20-daags verlof voor werknemers van de stad Gent in Belgisch-Vlaanderen, het Nederlandse taalgebied dat het noorden van België vormt, volgt het voorbeeld van de Vlaamse regering bij het invoeren van gelijk verlof voor werknemers. Vlaanderen en Gent behoorden tot de eerste regeringen die dergelijk verlof in Europa aanboden.

“Dit is geen vakantie”, zei Wouters. “Voor mij is het een beetje moeilijk om het een vakantie te noemen, want het is niet echt een vakantie. Dit is een service-uitzondering.

De uitzondering, die daar eind mei werd ingevoerd, is alleen van toepassing op niet-chirurgische aspecten van het geslachtsovergangsproces, dus die met betrekking tot sociale, psychologische of emotionele aspecten. Dat kan pre- en postoperatieve consultaties zijn, bezoeken over vruchtbaarheidsopties of aan een endocrinoloog of dermatoloog, en counseling.

“Als iemand bijvoorbeeld begint met het slikken van hormonen, moet hij soms overleggen om zijn nieuwe stem te leren spreken”, legt Wouters uit, die aan het begin van de overgang staat.

Omdat geslachtsaanpassende consulten niet onder ziekteverlof vallen maar onder werktijd plaatsvinden, moeten transgenderwerknemers vaak onbetaald verlof of verlof opnemen. En aangezien België worstelt met een gebrek aan genderklinieken waar sessies wisselen, zijn de kosten van veel van dergelijke sessies uit eigen zak. “Dit professionele consult… is natuurlijk niet gratis”, voegde Wouters eraan toe.

Joy Van de Cauter, ergotherapeut en onderzoeker aan de UGent die zich toelegt op de terugkeer van transgenders naar het werk, vindt de invoering van vrije tijd een “goed begin”. Maar hij constateerde ook enkele problemen.

“Soms maken ze geen gebruik van de service-uitzondering uit angst voor de gevolgen die dit zou kunnen hebben voor hun carrière”, zegt hij. “Mensen moeten zich ervan bewust zijn dat stress door genderminderheden kan leiden tot veel fysieke en mentale gezondheidseffecten – en dat is vooral te wijten aan sociale invloeden.”

Fragiele vooruitgang

De Vlaamse regering, momenteel geleid door een coalitie van liberale en centrumrechtse partijen samen met de extreemrechtse N-VA, in 2019 introductie van vrijstellingen voor transgenderverlof, een blauwdruk voor Gent om te volgen.

Maar met verkiezingen in Vlaanderen, België en het Europees Parlement volgend jaar, vreest de transgendergemeenschap dat een heropleving van rechten zich zou kunnen vertalen in vastgelopen vooruitgang op het gebied van LGBTQ+-rechten – of zelfs terugtrekking.

Het Vlaams Belang ontkende de beschuldigingen. “Onze partij is niet tegen de rechten van LHBT’s”, zegt Alexander Van Hoecke, woordvoerder van het Vlaams Belang, tegen POLITICO. “We begrijpen ook de moeilijkheden die mensen met genderdysforie ervaren”, vervolgde hij.

“We hebben onlangs een wet aangevochten die het mogelijk maakte om het geslacht op je KTP een onbeperkt aantal keren te wijzigen. Het lijkt ons dat de overheid iemand die van geslacht verandert eigenlijk in diskrediet brengt. Het geeft een signaal af dat dergelijke beslissingen zinloos zijn”, wierp Van Hoecke tegen.

Als we buiten België kijken, zijn LGBTQ+-rechten op een aantal plaatsen in Europa onder vuur komen te liggen, waaronder Hongarije, Polen, Georgië en Rusland, die onlangs procedures voor geslachtsverandering verbood. In Italië demoniseert de regering draagmoederschap als een belediging van traditionele waarden.

“Ik kom uit een heel rechts klein Vlaams stadje”, zegt Wouters. “Toen ik daar aankwam, waren de mensen er erg agressief over.”

“Maar toen ik naar Gent verhuisde, ging het natuurlijk beter met me”, vervolgt Wouters. “Gent staat bekend als een zeer inclusieve stad.”

Het beleid maakt deel uit van een breder plan voor de stad Gent, geleid door a liberaal-groen regering, om haar personeelsbeleid inclusiever en gastvrijer te maken voor LGBTQ+-mensen, mensen met een migrantenachtergrond en mensen met een handicap.

“Je kunt niet divers personeel naar een werkplek lokken waar ze zich ongemakkelijk, veilig of betrokken voelen”, zegt Siham Benmammar, woordvoerder van Hafsa El-Bazioui, het Gentse bestuurslid dat verantwoordelijk is voor het nieuwe beleid, tegen POLITICO. Andere stappen zijn onder meer het gebruik van genderinclusieve taal of inclusiviteitstraining voor teamleiders.

“Onze strategie is ervoor te zorgen dat onze lokale organen de gemeenschap vertegenwoordigen.”