Bekentenissen waarin generaties Belgen hun zonden beleden, staan ​​opgestapeld in een hoek van wat ooit de Kerk van het Heilig Hart was, het bewijs dat de kraampjes – evenals een rooms-katholiek huis van aanbidding – hun doel hebben overleefd.

Het gebouw zal twee jaar gesloten blijven terwijl er een café en een concertpodium worden toegevoegd, met plannen om van de kerk een “nieuwe culturele hotspot in het hart van Mechelen” te maken, bijna hoorbaar vanuit de residentie van de Belgische aartsbisschop.

Om de hoek is de voormalige Franciscaanse kerk nu een luxe hotel waar muziekster Stromae zijn huwelijksnacht doorbracht tussen glas-in-loodramen.

In heel Europa, een continent dat al bijna twee millennia het christendom koestert, staan ​​kerken, kloosters en kapellen leeg en worden ze steeds meer verwaarloosd naarmate het geloof en het kerkbezoek in de afgelopen halve eeuw afnamen.

“Het doet pijn. Ik zal het niet verbergen. Aan de andere kant is het onmogelijk om terug te gaan in de tijd’, zei Monseigor Johan Bonny, bisschop van Antwerpen, tegen Associated Press.

Er moet iets gebeuren en nu, nu steeds meer gebouwen die ooit heilig waren, een nieuwe bestemming krijgen voor van alles, van kledingwinkels en klimmuren tot nachtclubs.

Het is een fenomeen dat in het grootste deel van het christelijke hart van Europa voorkomt, van Duitsland tot Italië en vele landen daar tussenin. Het valt echt op in Vlaanderen, in het noorden van België, dat enkele van de grootste kathedralen van het continent heeft en de mooiste kunstwerken om ze te vullen. Als het maar trouw genoeg was geweest.

Een studie uit 2018 van de Pew-onderzoeksgroep toonde in België aan dat van de 83 procent die zei christelijk te zijn opgevoed, slechts 55 procent zichzelf zo vond. Slechts 10 procent van de Belgen gaat nog regelmatig naar de kerk.

Tegenwoordig kunnen bezoekende internationale koren merken dat hun zangers in aantal groter zijn dan de gemeente.

Gemiddeld heeft elk van de 300 steden in Vlaanderen ongeveer zes kerken en vaak niet genoeg gelovigen om er ook maar één te vullen. Een paar doorn in het oog in het stadscentrum, het onderhoud ervan is een constante aanslag op de financiën.

Mechelen, een stad met 85.000 inwoners ten noorden van Brussel, is het centrum van het rooms-katholicisme in België. Het heeft twee dozijn kerken, een aantal ineengedoken in de buurt van de kathedraal van St. Rumbold met zijn belfort UNESCO Werelderfgoed. Burgemeester Bart Somers heeft in de loop der jaren gewerkt om de vele gebouwen een eigen bestemming te geven.

“In mijn stad hebben we een brouwerij bij de kerk, we hebben een hotel bij de kerk, we hebben een cultureel centrum bij de kerk, we hebben een bibliotheek bij de kerk. We hebben dus veel nieuwe doelen voor de kerken”, zegt Somers, die als minister van het Vlaamse Gewest ook betrokken was bij de wederopbouw van zo’n 350 kerken verspreid over het dichtbevolkte gebied van 6,7 miljoen mensen.

Een opmerkelijk herbestemmingsproject in België is het hotel Martin’s Patershof in Mechelen, waar het interieur van de kerk werd gesloopt om plaats te maken voor een kamer waar het bed een hoofdeinde heeft dat lijkt op een orgelpijp en een ontbijtruimte naast het altaar waar wafels van goud blad zweeft erboven.

“We horen vaak dat mensen hier komen om te ontspannen en te genieten van de eenzaamheid van hun ware identiteit”, zegt hotelmanager Emilie De Preter.

Met zijn ingetogen luxe biedt hij contemplatie en meer.

“In hotels slapen mensen in de kerk, misschien hebben ze seks in de kerk. Dus je kunt zeggen: is het ethisch gezien een goed idee om een ​​hotel in een kerk te hebben? Ik heb niet zoveel twijfels’, zei Somers. “Ik geef meer om de werkelijke waarde van de architectuur.”

De waarde van design komt vooral tot uiting in de kerk van St. Sint-Antonius van Padua in Brussel, tegenwoordig ook wel bekend als de klimclub Maniac Padoue, waar kleurrijke handen en trappen op de muren nu wedijveren met glas in lood als belangrijkste kleurrijke attractie.

“Het glas in lood geeft een sprankelend en warm licht aan de locatie als de zon er doorheen gaat, zodat we de aanwezigheid van de overblijfselen van de kerk echt kunnen voelen”, zegt Kyril Wittouck, een van de oprichters van de club.

“Het altaar staat er nog steeds, dus we zijn omringd door overblijfselen en het herinnert ons eraan waar we werkelijk zijn.”

Eveneens in Brussel heeft nachtclub Spirito een ontwijde Anglicaanse kerk overgenomen en heeft als logo een afbeelding van een priester die een non kust.

Dit was niet precies wat bisschop Bonny in gedachten had.

Ook al neemt de rooms-katholieke religie af, het gevoel van heiligheid of de behoefte aan reflectie is nog steeds aanwezig in de samenleving, of deze nu religieus, agnostisch of atheïstisch is. En de aura van sereniteit die uit een kerk straalt, is moeilijk te evenaren. Voor Bonny is er dus geen reden om van de kerk een supermarkt of discotheek te maken.

“Het is een plek voor bezinning. En is dat niet waar de kerk zich zorgen over zou moeten maken?” hij zegt. Volgens Bonny is onderwerping aan andere christelijke gemeenschappen, of het nu Kopten of Oost-Europeanen zijn, de meest succesvolle en bevredigende herbestemming.

In zijn kantoor kon hij echter moe worden van alleen al het zien van de stoet kandidaten voor leegstaande rooms-katholieke gebouwen. Zijn hart was bezwaard toen de makelaar kwam opdagen.

“Ze zagen een mogelijkheid. En je kon plotseling niet geloven hoe vroom ze werden toen zich een financiële mogelijkheid voordeed. Opeens zijn ze vromer dan een non.”

Bonny kent de wendingen van de geschiedenis van het christendom door de eeuwen heen en kijkt vanuit de verte, aangezien de nabije toekomst er niet rooskleurig uitziet.

“Elke 300 jaar moeten we bijna opnieuw beginnen”, zei hij. ‘Er zal iets nieuws gebeuren, daar ben ik zeker van. Maar het kost tijd.”

Bij Martin’s Patershof was zelfs de voorwaarde dat de kerk het gebouw mocht terugvorderen als dat weer nodig was, aldus De Preter.

De hotelelementen zijn gebouwd op stalen balken en zijn volledig demontabel en weer in elkaar te zetten. “Als de kerk op een gegeven moment het gebouw terug wil – wat misschien een heel kleine kans heeft – dan zou dat kunnen.”