TERVUREN, België (AP) – Als het gaat om wreed kolonialisme en racisme, zijn weinig historische figuren beroemder dan Leopold II, de Belgische koning die Congo als zijn persoonlijk bezit beschouwde en misschien wel meer verantwoordelijk was voor de dood van miljoenen Congolezen. een eeuw geleden.

Toch is de naam van de koning in heel België nog steeds terug te vinden op straat en in tunnels. Steden zijn gevuld met beelden en standbeelden van hem, ook al stapelen de bewijzen van zijn misdaden zich al tientallen jaren op.

Nu lijkt de afrekening nabij.

De protesten die de wereld overspoelden na de dood van George Floyd in de VS hebben brandstof toegevoegd aan de beweging om de rol van Europa in de slavenhandel en zijn koloniale verleden aan te vechten. Leopold wordt steeds meer gezien als een smet op het land dat hij regeerde van 1865 tot 1909. Demonstranten willen dat hij uit de publieke opinie wordt verwijderd.

Alleen al de afgelopen week is een al lang bestaande golf van onenigheid, die culmineerde in incidenteel vandalisme, veranderd in een stortvloed, waarbij standbeelden van Leopold in een zestal steden werden vernield. In de havenstad Antwerpen, waar het grootste deel van Congo’s rubber, mineralen en andere natuurlijke rijkdommen het land binnenkomen, werd één beeltenis verbrand en moest worden verwijderd voor reparatie. Het is onduidelijk of de ziekte zal terugkeren.

“Als je een standbeeld opricht, worden de daden van de persoon die het vertegenwoordigt geprezen. De Duitsers zouden er niet aan denken een standbeeld van Hitler op te richten en hen aan te moedigen”, zegt Mireille-Tsheusi Robert, voorzitter van de Congolese actiegroep Bamko-Cran, die wil dat alle standbeelden van Leopold uit de Belgische steden worden verwijderd. “Voor ons heeft Leopold genocide gepleegd.”

Woensdag bereikte een internetpetitie om een ​​standbeeld van Leopold in de hoofdstad Brussel te verwijderen meer dan 70.000 handtekeningen. Ook deze week beloofden regionale onderwijsautoriteiten hervorming van de geschiedeniscursussen om het ware karakter van het kolonialisme beter uit te leggen. En aan de Universiteit van Bergen in Zuid-België verwijderden academische autoriteiten een standbeeld van de koning, omdat ze wilden verzekeren dat ‘niemand beledigd werd door zijn aanwezigheid’.

Soortgelijke inspanningen hebben plaatsgevonden in Engeland, waar ten minste twee standbeelden van prominente figuren die betrokken zijn bij de slavenhandel zijn neergehaald door demonstranten of stadsfunctionarissen. De burgemeester van Londen heeft een herziening van alle monumenten beloofd. In de VS hebben demonstranten woensdagavond langs de beroemde Monument Avenue in Richmond, Virginia, een standbeeld van de Zuidelijke president Jefferson Davis neergehaald. De dood van Floyd heeft geleid tot de verwijdering van soortgelijke Zuidelijke monumenten in het hele land.

In Kinshasa is een replica van Leopolds hoofdbeeld in Brussel al lang verbannen naar een museumtuin. Dit bronzen ruiterstandbeeld werd voor het eerst opgericht in 1928, maar zeven jaar na de onafhankelijkheid van België in 1960 kreeg de toenmalige dictator Mobutu Sese Seko opdracht om het beeld te ontmantelen. In 2005 installeerden de autoriteiten het opnieuw, met als doel eraan te herinneren hoe verschrikkelijk het koloniale bewind was – met een bijgewerkte plaquette. Slechts een dag later werd de foto echter verwijderd na publieke verontwaardiging. De afgelopen tien jaar stond het gebouw in het koloniale monumentenpark.

Leopold regeerde Congo als een leengoed en dwong veel van zijn bevolking tot slavernij om hulpbronnen te onttrekken voor zijn persoonlijk gewin. Zijn vroege bewind, dat begon in 1885, was berucht om zijn wreedheid, waarbij volgens sommige deskundigen maar liefst tien miljoen mensen om het leven kwamen.

Nadat zijn eigendom van Congo in 1908 eindigde, stond hij het Centraal-Afrikaanse land af aan de Belgische staat, die een gebied bleef controleren dat 75 keer zo groot was als het grondgebied totdat het land in 1960 onafhankelijk werd.

Leopold symboliseert het racisme en de ongelijkheid die mensen van Congolese afkomst moeten ervaren. Naast het koninklijk paleis staat een ruiterstandbeeld waarop Leopold peinzend naar de horizon kijkt. Woensdag werden zijn handen en ogen bedekt met rode verf en werden krachttermen op de zijkant van het monument gespoten.

Maximilian Christiaens, een architect met een Congolese moeder en een Belgische vader, die het beeld kwam bekijken nadat het was vernield, besefte dat het probleem deel uitmaakte van zijn identiteit. Sinds Congo onafhankelijk werd, is de Belgische Congolese bevolking gegroeid tot ongeveer 230.000 in een land met 11 miljoen inwoners.

“Weet je, we voelen ons hier thuis, maar het zien van dit soort symbolen in de stad en in het hele land geeft ons het tegenovergestelde signaal”, aldus Christiaens. Hij wil ze kapot zien gaan.

Een soortgelijke strijd vindt plaats in de majestueuze bossen ten oosten van Brussel in Tervuren, waar het prachtige Koninklijk Museum voor Midden-Afrika staat. Het werd meer dan een eeuw geleden gebouwd om Leopolds koloniale heldendaden te verheerlijken en om de Belgen ervan te overtuigen dat hun land de beschaving naar het hart van de Afrikaanse wildernis leidde.

Museumdirecteur Guido Gryseels begrijpt de uitdagingen en gevoeligheden volledig, zeker nadat het standbeeld van Leopold vorige week in de buitentuin van het museum werd vernield. Hij probeert de visie van het museum op het kolonialisme te transformeren in een hedendaagse herwaardering van een gebrekkig verleden. Deze week was het Black Lives Matter-logo te zien op een digitaal scherm bij de ingang van het museum.

Als onderdeel van een grote renovatie die hij overzag, droeg Gryseels Congolese racistische beelden en Belgische militaire beelden over aan een “depot” met oude beelden in de kelder van het museum.

“We wilden het ergens bewaren zodat bezoekers het nog steeds konden zien, zodat we konden uitleggen: ‘Dit is hoe we Afrika eerder zagen’”, zei Gryseels.

Boven, in de grote zaal, is het enige tentoongestelde Leopold-beeld gemaakt van ivoor en heeft tot doel uit te leggen hoe de plundering van de staat zich uitstrekte tot de grootschalige slachting van olifanten.

Het koninklijke dubbele L-monogram van Leopold, een architectonisch juweeltje dat op de monumentenlijst staat, is nog steeds op het hele gebouw te zien. Maar Congolese kunstenaars hebben de opdracht gekregen om een ​​contrapunt te creëren, en in de grote zaal staat nu een standbeeld van de schedel van een Congolees opperhoofd onthoofd door een Belg. Voor het beeld, dat niet kan worden verplaatst omdat het beschermd is, hangt nu een transparant gordijn met een afbeelding waarop de Belgische acties in Congo worden bekritiseerd.

“Dit was dertig jaar geleden onmogelijk, maar er is een stap voorwaarts”, aldus Robert. Hij zei echter dat de veranderingen niet genoeg waren en dat het museum meer rekening moest houden met het Congolese volk in zijn managementstructuur.

Bijna iedereen geeft toe dat de Belgische samenleving haar verleden onder de loep moet nemen. De Katholieke Kerk, die gedurende het grootste deel van het Belgische bestaan ​​de dominante kracht in het onderwijs was, was in het slechtste geval een actieve deelnemer aan het kolonialisme, en in het beste geval een passieve toeschouwer. En omdat veel Belgen familieleden hebben die naar Congo zijn gegaan om hun fortuin te zoeken, heerst er een gevoel van onbehagen bij de confrontatie met een geschiedenis van racisme en uitbuiting.

“Dit geheugenverlies houdt verband met het geld dat de Belgen in Congo verdienden”, zegt Robert.

Jarenlang heeft de Belgische koloniale regering het idee geopperd dat de koning naar Congo zou gaan om de slavenhandel te stoppen, zei Gryseels, terwijl het eigenlijk ‘een voorwendsel was voor enorm economisch gewin’.

___

Jean-Yves Kamale uit Kinshasa leverde een bijdrage.

___

Lees alle AP-verhalen over protesten tegen racisme en politiegeweld op http://apnews.com/GeorgeFloyd