Nilufar Mossaheb herinnert zich de eerste woorden die ze tegen elkaar zeiden niet meer. “We hebben allemaal geknuffeld, lang geknuffeld en gehuild”, zei hij.

Nilufar Mossaheb en zijn zus hadden hun vader al meer dan vier jaar niet gezien. Massud Mossaheb uit Oostenrijk, 76, wordt sinds januari 2019 gegijzeld in Iran.

Op 2 juni keerde hij terug naar Oostenrijks grondgebied met Kamran Ghaderi, een andere politieke gevangene. “Onze jarenlange diplomatieke strijd voor hun vrijlating heeft zijn vruchten afgeworpen”, schreef de Oostenrijkse minister van Buitenlandse Zaken Alexander Schallenberg in een persbericht, waarin hij zijn vreugde uitsprak over de vrijlating van de twee mannen.

Gilde Sahebi is arts en politicoloog. Hij werkt als freelance journalist.

De afgelopen weken zijn een aantal Europese gijzelaars uit Iraanse hechtenis vrijgelaten: twee Franse, een Deense, een Belgische en twee Oostenrijkse staatsburgers. Zes releases in een paar weken na jaren van stilstand. Wat zit erachter?

De Amerikaanse denktank The Stimson Center schreef eind mei in een analyse dat gijzelingsdiplomatie een strategisch instrument voor buitenlands beleid is geworden voor het Iraanse regime. Iran gebruikt de gijzelaars om concessies van elk land af te dwingen.

Met deze tactiek lijkt het Iraanse regime echt een staatsgreep te plegen. Het was in staat om de terugkeer van een van zijn belangrijkste terroristen veilig te stellen: Assad’s Assadi. Hij wilde in 2018 de terroristische aanslagen in Parijs plegen en werd in België veroordeeld tot 20 jaar cel. Eind mei werd bekend dat Assadi was vervangen door de Belg Olivier Vandecasteele.

Aangenomen mag worden dat de andere Europese gijzelaars informeel verbonden zijn met de Assadi-deal, ook al gaat het in de eerste plaats om een ​​uitwisseling tussen Iran en België. Er waren echter geen Duitse gijzelaars onder de vrijgelatenen: noch Jamshid Sharmahd noch Nahid Taghavi mochten Iran verlaten.

Nahid Taghavi werd in oktober 2020 op verzonnen beschuldigingen gearresteerd en zit sindsdien vast in de gevangenis van Evin. Vorige week was er alarmerend nieuws: de 68-jarige Nahid Taghavi zou in zeer slechte gezondheid verkeren.

“Haar gezondheid gaat achteruit”, benadrukt haar dochter Mariam Claren, die net als haar moeder uit Keulen komt. Vanwege zijn lange eenzame opsluiting heeft hij meerdere hernia’s en lijdt hij ook aan hoge bloeddruk en diabetes, meldde Claren. Hij kon maar een beetje bewegen van de pijn. Claren is bezorgd dat als hij niet snel adequate medische behandeling krijgt, dit ernstige gevolgen voor de gezondheid kan hebben.

De federale overheid noemt mijn moeder niet eens een politieke gijzelaar.

Mariam Clarendochter van Nahid Taghavi uit Keulen, die in Teheran gevangen zit

Naast Nahid Taghavi werd ook Jamshid Sharmahd gegijzeld; hij werd ter dood veroordeeld en kon op elk moment worden geëxecuteerd.

Mariam Claren, de dochter van Taghavi, had de indruk dat de federale regering niet zo toegewijd was aan de bevrijding van Duitsland als andere staten aan hun burgers. ‘De federale regering noemt mijn moeder niet eens een politieke gijzelaar’, zei Claren. In tegenstelling tot bijvoorbeeld Frankrijk: in 2022 sprak het ministerie van Buitenlandse Zaken expliciet over “gijzelaars van de staat” in een verklaring over twee gevangengenomen Fransen.

Omgaan met nabestaanden van politieke gijzelaars is ook anders. “We hebben regelmatig contact met het ministerie van Buitenlandse Zaken”, meldt bijvoorbeeld Nilufar Mossaheb, dochter van de vrijgelaten Oostenrijker Massud Mossaheb. “Soms elke dag, soms om de paar weken, afhankelijk van wat er aan de hand is.” Er is een taskforce die zich inzet om haar vader te bevrijden, meldt de dochter.

De nieuwe minister van Buitenlandse Zaken van Oostenrijk ontmoette het familielid al snel persoonlijk

Er zijn ook persoonlijke gesprekken gevoerd. “We spelen samen scenario’s door en denken na over strategieën”, zei hij. Ook in de weekenden en avonden staat Tim voor hem klaar. Bovendien had staatssecretaris Schallenberg slechts twee weken na zijn aantreden persoonlijk een ontmoeting met familieleden. De zaak werd uiteraard op het hoogste niveau behandeld. Slagen.

Dat mijn moeder in Iran gevangen zit, komt alleen door haar Duitse nationaliteit.

Mariam Clarendochter van Nahid Taghavi uit Keulen, die in Teheran gevangen zit

Mariam Claren is anders. Hij had om de paar weken telefonisch contact met het ministerie van Buitenlandse Zaken (AA) en gaf updates over de toestand van zijn moeder. Informatie kreeg hij zelden. Hij wist niet wat hij moest doen om zijn moeder te bevrijden. Er is nooit een ontmoeting geweest met minister Annalena Baerbock (Groen).

AA beantwoordde de lijst met vragen slechts beknopt: ze blijven “intensief en op hoog niveau” werken voor de gevangengenomen burgers van Iran. Deze informatie beantwoordt niet eens wat AA in de eerste plaats aan het doen was – want als je de Duitsers niet als gijzelaars zag, was er geen reden om vrij te laten. Het is dus niet verwonderlijk dat Duitsland geen deel uitmaakte van de Assadi-deal.

“Het feit dat mijn moeder in Iran gevangen zit, is alleen vanwege haar Duitse nationaliteit”, aldus Claren. “Dat is het ergste voor mij. Dat hun lot van deze twee landen afhangt.”