In de GP-races won Phil Read zeven wereldtitels met Yamaha en MV Agusta, evenals het Formule 1 TT Wereldkampioenschap in 1977 met Honda. Op de ochtend van gisteren, 6 oktober, is hij vredig overleden in zijn huis in Caterbury, Engeland. Zijn plan om als eerste persoon het Engelse Kanaal over te vliegen in een elektrische gyrocopter blijft een droom voor de terminaal zieke Read.

Phil Read, die in september nog op de Assen Classic verscheen (zij het op een vierwielige scooter), werd de laatste rijder die een 500cc WK-race won op een viertakt. Het was in 1975 aan boord van de MV Augusta in Brno.

Het wereldkampioenschap 500cc werd gewonnen door aartsrivaal Giacomo Agostini Read in de fabriek van MV Agusta in 1973 en 1974. In de “premier class” behaalde hij in totaal elf GP-overwinningen. Al in 1964, 1965, 1968 en 1971 won Read vier 250 Wereldkampioenschappen met Yamaha. Met Yamaha won hij in 1968 het wereldkampioenschap 125cc.

In 1968 werd de Engelsman zelfs twee keer wereldkampioen – hij won de wereldkampioenschappen 125cc en 250cc met Yamaha. Tot een paar jaar geleden was hij een actieve klassiekerracer. Daarna richtte zijn interesse zich op de lucht. “Ik ben een grote fan van gyrocopters en ik wilde de eerste zijn die het Engelse Kanaal overstak en weer terug in een elektrisch aangedreven vliegtuig. Elektrisch vermogen is de toekomst”, zei Read, die in 1976 abrupt een einde maakte aan zijn GP-carrière.

Bijna 40 jaar later vertelde Phil me een lang bewaard geheim. Ik ontmoette hem in Dübendorf/Zwitserland bij de motorpresentatie van de Suter MMX 500. Ik vroeg de Brit waarom hij in 1976 na de tweede beste trainingstijd de Belgische GP verliet en besloot niet te racen – zonder een reden op te geven. Baca nam nooit meer deel aan de Grand Prix. In september 2015 onthulde hij me in Dübendorf voor het eerst de redenen voor deze mysterieuze retraite.

Phil Read, toen 77 jaar oud, wilde fans inspireren tijdens de Saxe Classic 2016 als onderdeel van het evenement “World GP Bike Legends” met een tweetakt MMX500 racemotor 195 pk en 125 kg lichtgewicht 580 cc V4. Het plan om deze legendarische raceserie te voltooien met een standaard Suter MMX500-motorfiets mislukte echter.

Maar Phil Read heeft ondanks zijn hoge leeftijd niet veel van zijn ambitie verloren. Zijn innerlijke vuur brandt nog steeds, en hij heeft ook nooit echt de strijdbijl begraven met zijn aartsvijand Giacomo Agostini. Hij gooit nog steeds graag verbale stoten uit naar de Italiaan, die 15 GP-titels heeft gewonnen, acht meer dan de populaire Brit.

Zo lasterde Read bijvoorbeeld Agostini, die iets jonger is, nu hij nog maar twee snelle ronden kan rijden, wat in 2015 ook bleek op het evenement “World GP Bike Legends” in Jerez. Vervolgens vervalste hij een technische fout.

Lees: «Ik had harder moeten proberen»

Als je privé, ongestoord en persoonlijk met de legendarische Phil Read kunt spreken, denk ik, dan zou eindelijk duidelijk moeten worden welk mysterieus incident tijdens de Belgische GP op Spa-Francorchamps in 1976 ervoor zorgde dat hij zo gehaast vertrok na de kwalificatie, wat leidde meteen tot het einde van zijn huisartsencarrière.

Op dat moment vocht Phil Read voor het wereldkampioenschap van een halve liter als kaper Suzuki in zijn Life Helmets-team. Zo werd hij bij de GP van Mugello na 29 ronden en 152,1 km door wereldkampioen Barry Sheene met slechts een tiende van een seconde verslagen. Bij de Oostenrijkse GP eindigde hij als derde achter Suzuki’s Barry Sheene en Marco Lucchinelli.

In België verzekerde Read zich van een tweede startplaats in 1976. Maar op de avond na de kwalificatie stapte Read zonder een woord te zeggen in zijn Rolls Royce Silver Shadow en ging samen met zijn vrouw Madeleine naar Engeland.

Hij nam daarna nooit meer deel aan een Grand Prix en werd daarna vele jaren niet meer in een Grand Prix gezien. De redenen voor de overhaaste terugtrekking bleven lange tijd een mysterie. Destijds ging het gerucht dat Phil boos was gestopt met GP-dingen – voorgoed – na een ernstige woordenwisseling met zijn vrouw.

In een exclusief interview met SPEEDWEEK.com in 2015, na bijna 40 jaar, liet Phil Read de bonen los over zijn vreemde optreden tijdens de Belgische GP van 1976.

«Ja, er was een klein meningsverschil met mijn vrouw. En onze kinderen zijn ziek thuis in Engeland. Maar dat was niet de echte reden om te vertrekken”, zei Phil. “Ik bezat en leidde destijds mijn persoonlijke Suzuki 500 GP-team, en helmfabrikant Italia Life was mijn hoofdsponsor. Midden in het seizoen ging het bedrijf failliet; het geld droogt op. Ik kan mijn vijf monteurs niet meer betalen. Maar ik wil niemand geld schuldig zijn. Daarom heb ik het team ontbonden en bijna van de ene op de andere dag gestopt met het 500cc Wereldkampioenschap. Vandaag moet ik zeggen: ik had toen harder moeten proberen. Als ik wat meer moeite zou doen, zou het benodigde geld zeker gevonden kunnen worden. Ik vecht voor de top 3 van het WK.”

Trouwens: de vrouw van Read, Madeleine, stierf korte tijd later aan een mysterieuze zelfmoord.

Overtroffen door een ster als Mike Hailwood

Warhorse Phil Read, geboren in Luton op 1 januari 1939, heette eigenlijk Phillip William Read. Hij is de eerste rijder die wereldtitels heeft gewonnen in de 125cc, 250cc en 500cc klassen, hij heeft vijf wereldtitels gewonnen bij Yamaha en twee bij MV Agusta.

Maar hij is altijd een beetje overschaduwd door grotere helden. Eerst door Mike Hailwood, daarna door Agostini en daarna door collega-rijzende ster Barry Sheene.

Maar het trackrecord van Read is indrukwekkend: in zijn 138 GP-starts behaalde hij 52 overwinningen, 121 podia, vijf poleposities en 36 snelste raceronden.

Hij nam ook deel aan 17 Tourist Trophy-races tussen 1961 en 1977. De “Prince of Speed” behaalde acht overwinningen op het Isle of Man en vierde het einde van zijn carrière in 1977 met een wereldtitel in de Formule 1 TT-klasse met Honda.

Phil Read is een stoere vent op het circuit. En hij is verschillende keren betrokken bij de netelige controverse.

In het fabrieksteam van Yamaha won Read in 1968 het 125cc-wereldkampioenschap en teamgenoot Bill Ivy won het 250cc-wereldkampioenschap. Nadat hij vanaf het begin de 125cc-titel had behaald, liet Read de kooiconstructies varen en schakelde Ivy, die later bij een ongeval om het leven kwam, in een non-stop strijd om het 250cc Wereldkampioenschap. Aan het einde van het seizoen stonden ze gelijk op punten, maar Read werd vanwege de kortere racetijd tot wereldkampioen gekroond.

Deze minachting voor teamorders kwam het Engelse volk duur te staan. Yamaha heeft hem nooit een ander contract aangeboden. Maar Japan viel eind 1968 uit het WK omdat de nieuwe technische reglementen te streng voor hen waren. Ze hadden een hekel aan de beperking van het aantal cilinders (bijv. 250’s met maximaal twee cilinders in plaats van zes) en transmissies met maximaal zes versnellingen.

Desondanks won Read in 1971 opnieuw het 250cc Wereldkampioenschap op een privé Yamaha getuned door Helmut Fath. Met hulp van Ferry Brouwer uit Nederland werd de motor voorzien van een zesversnellingsbak, dubbele schijfremmen, meer motorvermogen en een betere aerodynamica.

Phil Read: Twee wereldkampioenschappen 500cc op MV Agusta

In 1973, op 33-jarige leeftijd, werd Read (artiestennaam: “Prince of Speed”) opgenomen in het zegevierende MV Agusta fabrieksteam voor de 350cc-klasse. “Ik werd gevraagd om Agostini te helpen het 350cc Wereldkampioenschap in 1973 te winnen”, herinnert Read zich. “Dus ik liep de Yamaha-rijders in de weg en stond Ago toe om de titel te winnen. Overigens is Ago niet erg geïnteresseerd in technologie. Ik bracht de magnesium wielen naar de MV Agusta, samen met de schijfremmen. Geweldig, toch? Met behulp van deze stappen zijn we erin geslaagd om de 4-takt MV Agusta tegen de 2-takt Yamaha nog twee jaar op het podium te houden.”

“Agostini is een geweldige racer”, gaf Read grijnzend toe. “Maar ik denk dat ik hem een ​​paar keer heb verslagen.”

Agostini hield het niet lang vol met Read bij MV Agusta. De Italiaanse rijder (122 GP-overwinningen, 15 wereldtitels) stapte in 1974 over naar Yamaha en was een bittere rivaal van Read, die bij MV Agusta bleef, daar het 500cc Wereldkampioenschap won in 1973 en 1974 en als tweede eindigde achter « Ago nazionale » (Yamaha) beëindigd.

Op dat moment had Phil Read de Duitse kaper Dieter Braun £ 20.000 aangeboden bij de Finse Grand Prix als hij Yamaha’s Ago zou verslaan in Imatra. Natuurlijk accepteerde Braun deze overtreding niet.

Overigens beëindigde Phil Read zijn actieve racecarrière op het Isle of Man pas op 43-jarige leeftijd.

Met zijn 77 jaar acht Read zichzelf nog steeds geschikt voor de snellere ronden. Het inschrijfgeld van 6000 euro in de klassiekers werd door hem verwelkomd; omdat hij niet veel spaargeld meer had, gaf hij te veel uit op zijn beste dagen en had hij weinig financieel succes na zijn huisartscarrière. Zowel bij helmenbedrijf Premier als als motordealer en andere winkel.

Daarom is Phil ondanks zijn leeftijd nog steeds blij met uitnodigingen voor klassiekers en andere evenementen. “Ik race al meer dan 50 jaar. Ik heb het geluk dat ik nog heel en heel op het podium kan staan. Ik mank niet en mijn gezond verstand is niet verminderd. Ik word nog steeds uitgenodigd om op de mooiste racemachines over de hellingen te racen. Dit is een unieke kans. Ik had geen andere keus dan elleboogbeschermers te kopen…»

“Ik ben nog geen 80, ik ben nog steeds 80”, zei Phil met een glimlach. “Het motto is altijd geweest: gebruik het of verlies het.”