In een nieuwe compromistekst van de EU-lidstaten om seksueel geweld tegen kinderen online te voorkomen, wordt voorgesteld een commissie op te richten die bestaat uit overlevenden van dergelijke misdaden.

Het relevante Europese wetsvoorstel heeft tot doel de online en offline verspreiding van content met seksueel misbruik van kinderen tegen te gaan.

In een nieuw compromisdocument van 21 april meldt het nieuwsportaal context De lidstaten overwegen nieuwe panels van overlevenden van misbruik op te richten om het voorstel te helpen uitvoeren.

De tekst verschuift ook meer verantwoordelijkheid van coördinerende autoriteiten (nationale contactpunten voor optreden van de lidstaten) naar bevoegde autoriteiten, zoals de rechterlijke macht en gevangenisautoriteiten.

Het document werd van 27 tot 28 april besproken in de Law Enforcement Working Group, een technisch orgaan van de Raad van de Europese Unie. Het document zou op 3 mei op ambassadeursniveau worden besproken, maar de bespreking werd uitgesteld tot 17 mei omdat de vertegenwoordigers van de lidstaten meer technisch werk nodig hadden om het document af te ronden.

Slachtoffers en Slachtofferpanel

De compromistekst voorzag in de benoeming van een panel om slachtoffers en overlevenden van seksueel misbruik van kinderen te vertegenwoordigen. De leden worden via een openbare aanbesteding geselecteerd op basis van hun “persoonlijke ervaring, expertise en onafhankelijkheid”.

Hun mandaat duurt vier jaar en kan tweemaal worden verlengd.

Als blijkt dat een lid niet langer onafhankelijk is, moet de raad van commissarissen zijn benoeming kunnen intrekken. Het document vermeldt echter niet hoe de leden van de raad van commissarissen zullen worden samengesteld, of zij vertegenwoordigers van lidstaten zullen zijn of dat er andere selectiecriteria zullen zijn.

Het werk van het bureau voor slachtoffers en nabestaanden omvat onder meer bijdragen aan het werk van verantwoordelijke autoriteiten en aan slachtoffersnetwerken in Europa. Ze moeten ook de overlevenden ondersteunen en begeleiden.

Nationale Autoriteit

In de compromisteksten van de lidstaten werden ook veel taken, zoals het uitvaardigen van blokkeringsbevelen, overgedragen van de coördinerende autoriteit naar de verantwoordelijke autoriteit, zoals rechtshandhaving of gerechtelijke autoriteiten.

De coördinerende autoriteit is het nationale aanspreekpunt voor alle acties van de bevoegde autoriteiten van EU-landen, bijvoorbeeld voor het coördineren van de afgifte van aangiftebevelen aan bedrijven die elektronische communicatiediensten aanbieden.

De coördinerende autoriteit speelt een bijzonder belangrijke rol in grensoverschrijdende zaken wanneer de dienstverlener die onderworpen is aan rechtsinstrumenten uit hoofde van deze verordening (bijv. uitzettingsbevelen) een Europees hoofdkantoor heeft in een ander EU-land.

In dit geval wordt van de coördinerende autoriteiten van de betrokken landen verwacht dat zij meewerken. Er moeten nationale procedures worden ingevoerd voor samenwerking over de grenzen heen en om te beoordelen of gelabelde inhoud seksueel misbruik van kinderen vormt.

EU-hoofdkantoor?

Het wetsontwerp voorziet in de oprichting van een nieuw EU-hoofdkwartier om dergelijke vermoedelijke gevallen te onderzoeken om te voorkomen dat vals-positieve gevallen van consensuele interacties worden doorgegeven aan de politieautoriteiten.

De EU-Raad is echter niet helemaal overtuigd van de noodzaak om een ​​nieuw EU-orgaan op te richten. Het document roept de Europese Commissie dan ook op om de resultaten opnieuw te beoordelen om te beoordelen “of het voortbestaan ​​van het EU-hoofdkwartier gerechtvaardigd is”.

Het centrum zal ook gezamenlijke onderzoeken coördineren om na te gaan of de dienstverlener alle relevante informatie heeft verstrekt. Tegelijkertijd verduidelijkt de nieuwe tekst dat dit onderzoek niet wordt beschouwd als een strafrechtelijk onderzoek.

Blokkeer bestellingen en gegevensbewaring

Volgens het document moeten dienstverleners de door de uitvaardigende autoriteit bevolen blokkeringsbevelen “binnen een redelijke termijn” uitvoeren, niet “binnen een week na ontvangst zoals voorheen”.

Het vereist dat “aanbieders van internettoegangsdiensten die onder de jurisdictie van die lidstaat vallen, redelijke maatregelen nemen om te voorkomen dat gebruikers toegang krijgen tot bekend materiaal met seksueel misbruik van kinderen.”

Het voorstel van de EU heeft veel kritiek gekregen, met name met betrekking tot het detectiecommando dat bekend staat als chatcontrole. Dit juridische instrument vereist dat platforms zoals WhatsApp of Gmail privécommunicatie automatisch scannen op vermoedelijk kindermisbruik (CSAM).

Het compromis bepaalt dat na een bevel tot openbaarmaking alleen gegevens bewaard mogen worden die “essentieel zijn voor het gebruik van de bijbehorende technologie”.

Deze nieuwe versie van het wetsontwerp is ook een indicatie van de verenigbaarheid van de wet met de Digital Services Act, een verordening die de verantwoordelijkheden van actoren in de online omgeving verduidelijkt.

Met name het CSAM-wetsontwerp doet geen afbreuk aan de mogelijkheid van nationale autoriteiten om dienstverleners op de hoogte te stellen van verdachte inhoud. Nationale autoriteiten kunnen ook de status Trusted Flagger aanvragen, wat het voorkeurskanaal zal zijn voor het melden van gevaarlijke en illegale inhoud.

Controverse over chatcontrole

In een apart document riep een groep van tien lidstaten (België, Bulgarije, Cyprus, Hongarije, Ierland, Italië, Letland, Litouwen, Roemenië en Spanje) op tot een technologieneutrale en toekomstbestendige benadering van het voorstel.

De groep roept op om het ontdekkingscommando als “laatste redmiddel” te gebruiken, maar benadrukt dat end-to-end versleutelde diensten in het toepassingsgebied moeten worden opgenomen.

Ze handhaven ook het idee dat detectiecommando’s niet alleen inhoud kunnen vastleggen waarvan de politie al op de hoogte is, maar ook onbekende inhoud die moeilijker op te sporen is.

“Opsporingsbevelen moeten het resultaat zijn van een alomvattend proces, waarbij de noodzaak en evenredigheid van geval tot geval zorgvuldig worden beoordeeld door nationale autoriteiten/rechtbanken”, aldus de groep.

[Bearbeitet von Luca Bertuzzi/Nathalie Weatherald]