Ervaringen uit het buitenland met een vierdaagse werkweek zijn overwegend positief. (Foto: iStock.com/Aleksandra Zhilenkova)

Foto: Aleksandra Zhilenkova

Ruim tweederde van alle huidige werknemers wil dat de werkweek wordt teruggebracht tot vier dagen. De redenen zijn vergelijkbaar, maar de opvattingen over het al dan niet verloren gaan van een salaris verschillen per leeftijd. Andere landen hebben goede ervaringen met een vierdaagse werkweek.

De meeste Duitsers willen een kortere werkweek

Misschien wordt ons huidige werktijdmodel binnenkort een overblijfsel uit het verleden. De wereld van werk bevindt zich in een overgangsperiode. “Digitale nomade” en “Nieuwe baan” zijn al termen die het verloop van de omwenteling enigszins hebben bepaald. Een vierdaagse werkweek zou passen bij deze nieuwe vorm van werken. De meeste mensen pleiten voor het verminderen van de uren die ze hebben Vragenlijst al onthuld.

Meer dan driekwart van alle werknemers in Duitsland wil dat hun werktijd wordt verkort, dat is vier dagen per week. Jongere medewerkers zijn enthousiaster dan oudere medewerkers. Houding ten opzichte van beloning speelt ook een rol met de leeftijd. Jongeren accepteren eerder dan ouderen een loonsverlaging als het aantal uren wordt ingekort.

Een recente studie van Hans Böckler Stichting kwam tot een vergelijkbaar resultaat. Hier wordt bijna 81 procent vier dagen per week ondersteund. Maar zelfs hier willen de meeste mensen geen geld overhandigen. Slechts acht procent is bereid om minder te gaan werken, zelfs als ze hun salaris moeten inleveren. Eigenlijk ontbreekt het de meeste mensen aan persoonlijke tijd, concludeerde studieleider Dr. Yvonne Lott en dr. Eike Windscheid van het Economisch en Sociaal Wetenschappelijk Instituut (WSI) in zijn onderzoek waarom het verlangen naar kortere werktijden zo populair is.

Meer tijd hebben voor gezin, hobby’s, sport of vrijwilligerswerk waren de belangrijkste redenen die werden genoemd. Dit slaat ergens op. Omdat de timing van het sluiten van openbare voorzieningen, medische instellingen of praktijken nog steeds niet goed is afgestemd op de heersende wereld van werk. Musea die doordeweeks om 17.00 uur sluiten of kantoren en instanties die ook na 12.00 uur niet meer bereikbaar zijn, bemoeilijken de situatie voor medewerkers. Niet zelden moeten veel mensen op vakantie als ze een auto willen inschrijven of een nieuw paspoort willen aanvragen. Lange wachttijden zijn een andere zaak. Gebrek aan personeel, onrendabele open tijden en gebrek aan digitalisering voor processen die gemakkelijk online kunnen worden gedaan, slokken hun vrije tijd op. En in het recreatiesegment begrijpen facilitair managers vaak niet wanneer bewoners tijd hebben om hun eigen bezigheden te doen, wat doordeweeks meestal ’s nachts is. Het is dan ook niet verwonderlijk dat velen veranderingen in de ene of de andere richting zouden willen zien om een ​​betere balans tussen werk en privéleven te creëren, de zogenaamde balans tussen werk en privéleven. Een verkorte werkweek kan ook een extra dosis rust betekenen die een belangrijk element ondersteunt: meer slaap.

Tekort aan geschoolde arbeidskrachten versus kortere werktijden: een dilemma?

In een tijd van tekort aan geschoolde arbeidskrachten is het misschien het verkeerde moment om vragen te stellen over urenverkorting. Maar ook hier zijn de resultaten in tegenspraak met het feit dat ze elkaar niet noodzakelijkerwijs uitsluiten. Integendeel: als werkprocessen worden aangepast, kunnen tegelijkertijd het individuele welzijn en de operationele productiviteit worden verhoogd. De trend van hoge uitval is te stoppen en zelfs om te buigen, zo blijkt uit een evaluatie zoals die van Schor in 2022. Niet alleen kunnen privé en werk beter gecombineerd worden, het kan ook leiden tot minder ongevallen, ziekte en verzuim.

Wie werktijdverkorting eerder als een geschenk of een voorrecht dan als een recht ziet, heeft een andere houding tegenover zijn werkgever. Dat blijkt althans uit de resultaten van een onderzoek in Nieuw-Zeeland. De bereidheid om loyaler te zijn aan het bedrijf neemt toe, werknemers zijn veel meer bereid om “verder” te gaan als dat nodig is.

Sinds de coronapandemie en het toenemende aandeel thuiskantoren verschuift het werk meer dan ooit naar onze privéwoningen. Het resultaat is een verschuiving of zelfs afschaffing van de traditionele kernwerktijden van 9.00 uur tot 17.00 uur. Er wordt steeds vaker ’s avonds of in het weekend gewerkt. Als je thuiswerk hebt, loop je minder risico om af te schakelen – ook in het weekend. Permanente beschikbaarheid, zoals ondersteund door telefoons en computers, kan vermoeiend zijn. Daarom heeft Portugal sinds 2022 zijn arbeidswetgeving aangepast. Volgens de nieuwe regels zijn werkgevers aansprakelijk voor vervolging als zij buiten kantooruren contact opnemen met hun werknemers. Wijzigingen in de Portugese arbeidswetgeving hebben echter een beperking: ze zijn niet van toepassing op bedrijven met minder dan tien werknemers.

Onderzoekers van de University of Pittsburgh School of Medicine ontdekten dat herstelsessies in het weekend schadelijk zijn voor de gezondheid en het welzijn. De typische weekendcyclus van laat opblijven en langer slapen voordat je in slechts 48 uur weer aan het werk gaat, legt meer stress op het lichaam en verstoort ook slaapritmes en -cycli. Onderzoekers vonden ook een sterk verband tussen lange werkdagen en meer kans op het ontwikkelen van psychische aandoeningen en andere gezondheidsproblemen. Het verkorten van de werktijd binnen een kader van 4 dagen per week heeft dus het potentieel om niet alleen de economische waardecreatie te stabiliseren, maar ook de sociale zekerheid en de socialezekerheidsstelsels te ontlasten. Als je minder ziek wordt, hoef je minder naar de dokter!

Goede ervaring uit het buitenland

Begin maart 2018 voerde het Nieuw-Zeelandse bedrijf Perpetual Gardian een experiment uit met een vierdaagse werkweek en evalueerde de resultaten met behulp van de Technische Universiteit. Het team van Perpetual heeft een maand de tijd om zich voor te bereiden en productiviteitsmaatregelen te nemen. De resultaten zijn overtuigend. Het stressniveau van werknemers daalde met 7 procent en 78 procent zei dat ze hun werk en privéleven beter konden combineren, vergeleken met slechts 54 procent vóór de rechtszaak. Er is ook geen prestatieverlies.

De planningsfase voorafgaand aan het onderzoek had ook een positieve invloed op het gedrag van werknemers op het werk. Uit de kwalitatieve analyse van het onderzoek bleek dat planningsbesprekingen voorafgaand aan de studie ertoe leidden dat meer werknemers nieuwe manieren omarmden om de efficiëntie op de werkplek te verhogen. Deze productiviteitsverhogende maatregelen omvatten het automatiseren van handmatige processen, het korter en gerichter maken van vergaderingen, het combineren van lunchpauzes met werkopdrachten en het elimineren van niet-werkgerelateerd internetgebruik. Er werden ook hogere niveaus van teamwerk en samenwerking opgemerkt.

Verschillende regeringen, waaronder Portugal, België, Spanje en de Verenigde Arabische Emiraten, hebben wetten uitgevaardigd waardoor werknemers minder uren per week mogen werken. Studies hierover zijn uitgevoerd in andere landen zoals Ierland, Japan, de Verenigde Staten, Canada of Nieuw-Zeeland. In IJsland zijn de wekelijkse werkuren teruggebracht van 40 uur naar 35 uur, vier dagen per week. Gevallen van burn-out, ziekteverzuim en verminderde stress. Het Britse bedrijf, dat de proef zes maanden lang vier dagen per week heeft getest, overweegt nu om het permanent te maken nadat het het experiment omschreef als “zeer succesvol”.