In Nederland zijn de vluchtelingenkampen overvol – een rechtbank beschreef de omstandigheden onlangs als onmenselijk. Maar meer woningen lossen slechts een deel van het probleem op.

Het weiland voor het Midden-Nederlandse vluchtelingenkamp Ter Apel staat nu leeg. Een paar weken geleden haalde een andere afbeelding de krantenkoppen. Mensen kamperen hier wekenlang zonder toiletten en douches. Ze aten en sliepen met honderden tegelijk op lege verdiepingen.

In de zomer loopt de situatie door de toestroom uit de hand. Een baby sterft door uitdroging en er volgt een aanval. Na dit incident heeft het Nederlandse leger een uur noordelijker bij Zoutecamp, in de provincie Groningen, een alarmcentrale voor asielzoekers ingericht.

Nu wachten de vluchtelingen in witte tenten op een beslissing op hun asielaanvraag. Er is plaats voor tussen de 500 en 700 personen en er zijn badkamers, stapelbedden, toiletten en een wasmachine.

Elke avond een nieuwe “puzzel”.

Jacqueline Engbers, woordvoerster van het aanmeldcentrum van Ter Apel, ziet een duidelijke verbetering in de nieuwe locatie: “Natuurlijk ben ik blij dat mensen niet meer buiten hoeven te slapen, dat maakt een groot verschil. Maar de omstandigheden waarin ze nu leven in zijn nog steeds niet optimaal. Elke avond moeten we de puzzel weer oplossen, beslissen waar we hem neerzetten. Daarvoor moeten we nog de gymzaal gebruiken en in de wachtkamer slapen mensen op stoelen.”

En soms kan dat meerdere dagen zo blijven. Omdat de appelteer nog vol was. Niet alleen neemt de vluchtelingenstroom toe, ook de procedures haperen. Asielaanvragen duren niet langer weken, nu maanden, zelfs jaren. En totdat er een beslissing is genomen, zitten steeds meer mensen in de wachtkamer te vechten met zichzelf en verveling.

Er is weinig ruimte om cultuur te verwelkomen

Het vluchtelingenkamp dateert uit de jaren 80. Met een Nederlands wooncomplex, speeltuinen en sportvelden wil het echt een cultuur van open welkom uitdragen. Maar daar is nu weinig ruimte voor.

Want ook wie een positieve asielbeslissing krijgt, moet vaak hier blijven. Verschillende Nederlandse steden zijn bereid nieuwe huisvesting voor vluchtelingen te bieden. Het treft vaak niet-begeleide minderjarigen, klaagde Engbers. “Gelukkig is er vorige week een nieuwe plek gecreëerd. In plaats van ruim 300 zijn er nu zo’n 200 niet-begeleide minderjarigen – maar de nood is nog steeds groot, want er komen nieuwe bij.”

De maximaal toegestane hoeveelheid is duidelijk overschreden

In het aanmeldcentrum Ter Apel mogen maximaal 55 alleenstaande minderjarige vreemdelingen verblijven. Daar heeft een Nederlandse rechter onlangs over geoordeeld. De Nederlandse vluchtelingenorganisatie Vluchtelingenwerk Nederland heeft de overheid aangeklaagd.

De rechter oordeelde dat de omstandigheden in het detentiecentrum nog steeds niet voldoen aan de EU-normen en dat de overheid de omstandigheden moet verbeteren. Martijn van der Linden van VluchtelingenWerk houdt vol dat de crisis door zichzelf is veroorzaakt. “Nederland heeft de afgelopen jaren bezuinigd op personeel en opvangruimtes, waardoor met name het systeem overvol is geraakt.”

De staatssecretaris voor asielaangelegenheden heeft beroep aangetekend tegen de beslissing van de rechter. Op 10 november wordt een uitspraak in hoger beroep verwacht.

Deze en andere reportages zie je ook op Europamagazine – zondag om 12.45 uur in het eerste deel.