Binnenkort varen er onbemande schepen in de Duitse binnenwateren, op afstand bestuurd met behulp van camera’s en radio. Het controlecentrum in Duisburg is begonnen met testwerkzaamheden. Is dit de toekomst van de scheepvaart?

Wat een buitengewoon gezicht voor een scheepskapitein. Aan de overkant van de straat zijn de pannendaken van woongebouwen zichtbaar. Patrick Hertoge keek aandachtig naar de zes monitoren. Vanuit het centrum van Duisburg bestuurde hij een schip enkele honderden kilometers verderop in België op weg naar Antwerpen.

Het systeem is op dezelfde manier ontworpen als bij een scheepsroer. De camera geeft de kapitein een panoramisch zicht op het schip. “Het is hetzelfde op een schip. “Als het op een schip kan, kan het hier ook”, aldus Hertoge. “We hebben altijd contact met het schip. Als er iets misgaat, kunnen we altijd contact opnemen.” Het systeem bevindt zich nog in de testfase en om veiligheidsredenen is er een tweede kapitein aan boord. Maar deze schepen zullen binnenkort volledig worden bestuurd vanuit het hoofdkwartier.

In Europa varen ongeveer 8.000 binnenvaartschepen

Steffen Bauer, directeur van rederij HGK-Shipping, gelooft dat schepen de komende vijf jaar met “een verminderd aantal bemanningsleden” zullen opereren – “op de Rijn, het West-Duitse kanaalnetwerk, het Noord-Duitse kanaalnetwerk.” En dit schept voorwaarden waardoor het schip op ieder moment zelfstandig kan bewegen.

Momenteel vervoeren ongeveer 8.000 landschepen goederen over de Europese rivieren en kanalen, maar zij brengen meer dan de helft van hun tijd door in de havens. Tijdens deze laadtijd moet de kapitein doorbetaald worden. De op afstand bediende kapitein doet dit echter niet.

Maar besparingen op personeelskosten zijn niet de belangrijkste reden voor het nieuwe systeem, zei hij. In plaats daarvan willen rederijen de baan nog aantrekkelijker maken. Want ook deze sector maakt zich zorgen over jong talent en een tekort aan geschoolde arbeidskrachten. Tussen 2008 en 2018 kromp het professionele zwembad in Duitsland met 24 procent. Volgens HGK is inmiddels een derde van de binnenvaartkapiteins ouder dan 55 jaar. In de komende tien jaar zullen veel werknemers worden geëlimineerd.

Afstandsbediening is bedoeld om het werk aantrekkelijker te maken voor de volgende generatie. “Jonge mensen hebben duidelijk een doel om meer tijd met hun gezin door te brengen. Technologische veranderingen stellen hen in staat acht uur op kantoor te werken, het schip te besturen en vervolgens naar huis te gaan, naar hun families”, aldus Steffen Bauer.

Opnieuw Scheepsvervoer alleen met Automatisering?

In buurland België opereren schepen al op afstand. Om het contact niet te verliezen wordt gebruik gemaakt van 4G en 5G mobiele netwerken van meerdere aanbieders tegelijk.

Rupert Henn werkt bij het centrum voor de ontwikkeling van scheepstechnologie en transportsystemen. Automatisering van het scheepvaartverkeer vindt hij belangrijk. “Goederenverkeer en logistiek worden steeds belangrijker en nemen toe. Wegen en treinen hebben natuurlijke beperkingen”, zei Henn. “We zouden graag meer transport over water willen, maar dat is op dit moment vrijwel onmogelijk. Het tekort aan geschoolde arbeidskrachten is eigenlijk een groot probleem.”

Technologie moet nog steeds worden gebruikt verder ontwikkeld worden

Het hulpsysteem bevindt zich echter nog in de ontwikkelingsfase. “Sommigen van hen hebben heel goed gewerkt. Kan goed gebruikt worden bij bepaalde taken. We hebben nog geen volledige automatisering. Deze technologie moet nog verder ontwikkeld worden. ‘Dat zal enkele jaren duren’, zei hij.

Volgens rederij HGK gebeurde alles in nauwe afstemming met de autoriteiten. Om schepen met afstandsbediening regelmatig in Duitsland te laten opereren, moeten de autoriteiten deze ook goedkeuren.