Een jaar later eindigde de migrantenbezetting die de Belgische regering voor een korte tijd greep officieel – op verzoek van de gastheren – en bleef er wat worsteling achter met wat er was bereikt.

In januari 2021 verhuisden zo’n 200 migranten zonder papieren naar een historische kerk in Brussel, in de hoop de aandacht te vestigen op hun strijd als langdurig ingezetenen die geen volledige toegang hebben tot de Belgische samenleving.

Binnen enkele maanden ontwikkelden hun lokale acties zich tot wereldwijde discussies. Demonstranten voerden een hongerstaking die de Belgische regering bijna verdeelde en een oorzaak werd voor artiesten over de hele wereld. Toen, net toen de gezondheid van de stakers gevaarlijk terrein betrad, werd het protest afgeblazen. Belgische functionarissen zijn overeengekomen om de officiële verblijfsaanvragen van de stakers te bespoedigen.

Daarna begon de bezetting af te nemen tot slechts 20 illegale immigrant permanent — degenen die het afgelopen jaar hun huis hebben verloren. Nu zeggen kerkfunctionarissen dat St. De 17e-eeuwse Johannes de Doper in Begijnhof, in het centrum van Brussel, is niet langer veilig nu de winter begint te vriezen. En ze stonden erop dat degenen die over waren moesten vertrekken.

“Onmenselijk: er is maar één kraan en één toilet, meer niet. En er is geen verwarming”, zegt Daniel Alliët, de predikant van de kerk, die… zijn carrière doorbrengen spreekt namens de migranten en is lid van het Huis van Compassie, een organisatie die de bezetting ondersteunt.

Toch hebben de meeste bewoners, vroeger of nu, nog steeds geen antwoord op hun verblijfsaanvraag gekregen. En de meeste van degenen die antwoorden krijgen, wordt de juridische status ontzegd. Het is een resultaat dat sommige demonstranten gefrustreerd heeft achtergelaten, zich afvragend wat ze nu kunnen doen om de druk vast te houden.

op weg

Voorlopig heeft het kerkbestuur echter gezegd dat de laatste bezetters moeten vertrekken – een verzoek dat ze indienen bij de plaatselijke vredesrechtbank, die naar verwachting eind januari of begin februari aan de macht zal komen. Het kerkbestuur zei dat het “een kalme oplossing voor deze situatie verwacht”.

Hulporganisaties en vrijwilligers zoeken onderdak voor de overige bewoners. Karen Naessens, ook van het Huis van Compassie, zei “vertrouwen” te zijn in het vinden van een oplossing via een bestaand netwerk van mensen die bereid zijn hun deuren te openen.

“We proberen altijd een oplossing te vinden”, zegt Tarik, een demonstrant uit Marokko die nog steeds bij de kerk was en, net als andere bewoners, weigerde zijn achternaam te geven. “We hebben voor veel van hen onderdak kunnen vinden, zodat ze daar konden uitrusten. Tegen de middag komen ze hier terug.”

Tijdens de zomer hebben demonstranten zich tot het uiterste ingespannen om legalisatie te eisen en de problemen te benadrukken waarmee ze worden geconfronteerd – zoals een gebrek aan toegang tot sociale zekerheid en arbeidsrechten, problemen verergerd door de pandemie. Sommigen naaien hun mond. Anderen stopten met het drinken van water.

Een paar maanden later gingen de apps echter niet zo snel als ze zouden willen.

Van de 442 verblijfsaanvragen heeft de regering over 79 beslissingen genomen, waarbij 93 mensen betrokken waren, volgens cijfers van het kantoor van Sammy Mahdi, de hoogste migratiefunctionaris van België. De regering verleende huisvesting aan 24 van de mensen en ontkende de overige 69.

Mohamed, die ook nog steeds in de kerk is, zei dat hij een van de 69 mensen was die geen verblijfsvergunning kregen. Hij zei dat hij een nieuwe hongerstaking overwoog, met het argument dat de regering haar beloften niet was nagekomen.

Een Mahdi-woordvoerder wees de beschuldigingen van de hand: “De minister van Buitenlandse Zaken is altijd heel duidelijk geweest over de beschuldigingen van sommige mensen: er worden geen valse beloften gedaan.”

Degenen die tijdens de bezetting voor de kerk hebben gewerkt, zeggen dat het tijdens protesten acceptabel is dat mensen in ondermaatse omstandigheden leven – het is onderdeel van een politieke daad.

“Voor politieke actie is het oké om omstandigheden te hebben die buiten de norm vallen”, zei Naessens. “Maar voor iemand die nergens anders heen kan, is het onmenselijk om te wonen.”

Sommige demonstranten zien de kerk zelf echter als een belangrijk platform, zelfs zes maanden na het bereiken van een deal met de overheid.

“De Begijnhofkerk is onze invloed”, zegt Tarik. “We zijn hier in de kerk geweest en er zijn alleen maar negatieve beslissingen” [on residency applications]. Als we vertrekken, dat is alles, worden we meteen begraven.”

Trek niet dakloos; haar moeder is Belgisch-Marokkaanse en heeft een wettig verblijf in België. Tarik heeft op 20 augustus formeel zijn eigen verblijfsvergunning aangevraagd en de politie kwam eind oktober langs om zijn adres bij zijn moeder te bevestigen. Maar enkele maanden later heeft hij nog geen definitief besluit ontvangen.

Alliët, de priester, zei dat het vooral vrouwen met schoolgaande kinderen of zwangere vrouwen waren die op hun voorstel waren ingegaan.

Vele anderen hebben niet eens een politiecontrole gekregen zoals Tarik.

“Hun adressen moeten worden gecontroleerd voordat ze een antwoord op hun verzoek krijgen”, zegt Naessens. “Voor velen van hen gebeurde de simpele beweging van een politieagent die kwam controleren niet eens.”

Voor Alliët betekent het verlaten van de kerk niet dat de strijd moet stoppen.

“Ze waren teleurgesteld dat het ternauwernood het haalde”, zei hij. “Maar het is nog steeds belangrijk dat sommige politici erkennen dat deze situatie niet goed is – ook al zal het niet helemaal veranderen.”