dec. UPDATE 16, 2022: De liberale regering kondigde aan dat dit zou gebeuren proberen uit te stellen uitbreiding van Canada’s overlijdensbijstandsregime met mensen van wie de enige onderliggende aandoening een psychische stoornis is. Minister van Justitie David Lametti zei tijdens een persconferentie dat de regering de zorgen had gehoord dat het gezondheidszorgsysteem misschien niet klaar zou zijn om dergelijke complexe zaken aan te pakken. “Sommige provincies, territoria en degenen die in de gezondheidszorg werken, zeggen dat er meer tijd nodig is”, zei hij.
“Het is een opluchting. Die opluchting is wat ik zocht.”
John Scully is een 81-jarige gepensioneerde journalist. Na 35 jaar te hebben geworsteld met ernstige depressies, angstgevoelens, zelfmoordgedachten en posttraumatische stressstoornis, wachtte Scully met het zoeken van medische hulp terwijl hij stierf of MAiD.
In maart 2023 zal de Canadese MAiD-wet toestaan dat mensen van wie de enige onderliggende medische aandoening een psychische aandoening is, in aanmerking komen voor hulp bij overlijden. Maar onlangs heeft de federale regering aangekondigd dat ze een verlenging zoekt voordat de nieuwe wet wordt aangenomen.
“Ik zal waarschijnlijk wat muziek opzetten en vredig sterven”, zei hij tegen CTV W5. “Ik wil het niet meer bederven. Ik heb het twee keer verprutst terwijl ik zelfmoord probeerde te plegen.”
Hij zegt nuchter en bekwaam te zijn. Het bewijs staat in de drie boeken die hij schreef, waaronder ‘Am I Dead Yet: A Journalist’s Perspective on Terrorism’.
Hij is al begonnen met het papierwerk voor de procedure en heeft de zegen van zijn twee kinderen en zijn vrouw van 57 jaar, Toni.
Uitgesproken MAiD-provider Dr. Ellen Wiebe wilde patiënten zoals John Scully helpen.
“Psychische ziekte en lichamelijke ziekte kunnen beide ondraaglijk lijden veroorzaken”, zegt dr. Wiebe, die meer dan 400 mensen met lichamelijke aandoeningen MAiD heeft verstrekt.
Het Canadese Hooggerechtshof en de federale regering kozen de kant van hem en John Scully.
SNEL NAAR DEUREN
MAiD werd in 2016 een legale medische procedure. Het was de eerste keer dat het werd aangeboden aan mensen met terminale ziekten zoals kanker.
In 2021 is de wet gewijzigd om niet-terminale lichamelijke aandoeningen zoals chronische pijn op te nemen. Geestesziekte werd aanvankelijk uitgesloten om de regering meer tijd te geven om met beschermingsmaatregelen te komen, die in mei 2022 werden aanbevolen door een panel van psychiaters.
Net als bij lichamelijke ziekten, moeten Canadezen met psychische stoornissen een “ernstige en ongeneeslijke” ziekte presenteren, wat aangeeft dat hun mentale toestand ongeneeslijk is, met vergevorderde achteruitgang en ondraaglijk lijden.
Twee beoordelaars moeten het verzoek bevestigen. En de patiënt moet beslissingsbevoegd worden verklaard, met een beoordelingstermijn van minimaal 90 dagen voordat het overlijden wordt uitgesproken.
dr. Wiebe zei dat meer dan 1.700 Canadese artsen en praktijkondersteuners nu zes jaar ervaring hebben met het beoordelen van patiënten met lichamelijke aandoeningen.
Bij het beoordelen van iemand met een psychische aandoening, voelt hij dat de vragen hetzelfde zijn.
“Begrijpen ze hun ziekte? Begrijpen ze de prognose? Begrijpen ze hun opties?”
Onder de aanbevolen bescherming moeten mensen met een psychische aandoening ook aantonen dat ze een andere behandeling “serieus hebben overwogen”, maar kunnen ze weigeren als ze deze onaanvaardbaar vinden.
John Scully komt waarschijnlijk in aanmerking.
“Ik heb elk medicijn geprobeerd”, zei Scully vanuit haar appartement in Toronto.
Hij is zeven keer in het ziekenhuis opgenomen, heeft verschillende medicijnen gebruikt, heeft counseling gehad en heeft 19 behandelingen gehad met elektroconvulsietherapie (ECT) die schokken naar de hersenen stuurt om depressie te verlichten. Hij slikt nu 30 pillen per dag om zijn chronische pijn en gezondheidsproblemen onder controle te krijgen.
Hij is niet alleen.
W5 CTV sprak met verschillende Canadezen met langdurige psychische stoornissen die de aanstaande verandering verwelkomen.
‘Er zal haast zijn voor de deur,’ zei Mitchell Tremblay.
De 40-jarige zei dat hij als tiener de diagnose ernstige depressie kreeg en dat hij ook te maken heeft met angst, alcoholisme, persoonlijkheidsstoornis en aanhoudende zelfmoordgedachten. Hij kan niet werken en leeft in armoede met een arbeidsongeschiktheidsuitkering van minder dan $ 1.200 per maand.
‘Je weet hoe waardevol je leven voor je is. En mijn leven is waardeloos’, zei hij.
STAAT VERBODEN ZELFMOORD
“Ik had een patiënt die onlangs met me sprak over een MAiD die dood wilde omdat hij geloofde dat niemand ooit van hem zou houden”, zegt dr. John Maher naar W5.
Maar sommige experts waarschuwen dat Canada “door de staat ondersteunde zelfmoord” zal aanbieden aan geesteszieken, in een tijd waarin de gezondheidsdiensten onder druk staan.
Tijdens hun reguliere ochtendbijeenkomst in de kantoren van de Canadian Mental Health Association in Barrie, Ontario, bespraken John Mahers team van maatschappelijk werkers, verpleegsters en psychiaters de mensen die ze zouden willen helpen. Een groot deel van hun werk is zelfmoordpreventie.
“Ik had een patiënt die me onlangs sprak over een MAiD die dood wilde omdat hij geloofde dat niemand van hem zou houden”, zegt dr. Maher naar W5.
Hij zei dat zijn collega’s soortgelijke verhalen hadden gedeeld van patiënten die onder hun hoede waren, met de vraag hoe ze de therapie konden stoppen en in aanmerking konden komen voor hulp bij zelfdoding.
dr. Maher zei: “De wachttijd voor ons behandelingsprogramma in Ontario is maximaal vijf jaar.”
“Er is een cyclus van ziekte… Een deel ervan gaat op en neer. Misschien jaren. En dan is er een explosie van ziekte en lijden die we vervolgens aanpakken”, zegt Dr. Maher.
MAiD voor geestesziekte is te dicht bij zelfmoord voor zijn comfort.
“Je helpt iemand zijn zelfmoord te voltooien. De dokter is een gesteriliseerd wapen’, zei dr. Maher. Een van zijn grootste zorgen is hoe iemand kan bepalen of iemand met een psychische aandoening ongeneeslijk is, zoals vereist door de wet.
“Ik ben het er absoluut niet mee eens dat er mensen zijn die ongeneeslijke ziekten hebben. Wat ik tegen jou of iemand anders in het universum ben om mij te bewijzen, is dat deze persoon voor je staat.”
BANG OM TE STERVEN DOOR MEDISCHE HULP
Serena Bains zegt dat al dit gepraat over MAiD’s voor psychiatrische stoornissen haar zelfmoordgedachten alleen maar vergroot.
Deze 24-jarige man die in Surrey, BC woont, lijdt aan ernstige depressie, angst en borderline persoonlijkheidsstoornis. Hij was een keer in het ziekenhuis toen hij de doktoren vertelde dat hij van plan was zelfmoord te plegen.
Serena Bains vertelde W5 dat ze meerdere keren op de wachtlijst heeft gestaan om een psychiater te zien.
Maar ondanks haar ‘handicap’, zoals ze het zelf noemt, heeft ze haar bachelordiploma afgerond en bereidt ze zich voor op een nieuwe stage in Ottawa.
De zorg was dat als hij in een neerwaartse spiraal terechtkwam en moeilijke tijden doormaakte, hij misschien suïcidaal genoeg zou zijn om MAiD te vragen en in aanmerking te komen.
“Veel van de aandoeningen die ik heb… worden als ernstig beschouwd. Ze zijn consistent. Ik had ze al sinds ik een tiener was,” zei ze.
Serena heeft meerdere keren op de wachtlijst gestaan voor een psychiater. “Dit jaar duurde ongeveer een jaar en drie maanden”, vertelde hij aan W5.
Studies bevestigen dat er in heel Canada lang moet worden gewacht op geestelijke gezondheidszorg. Eén op de tien Canadezen die hulp zoeken, wacht meer dan vier maanden. Nog langer voor kinderen en tieners. Serena zegt dat het systeem voor geestelijke gezondheidszorg kapot is.
“Het is niet consistent. En om eerlijk te zijn, als ze je eenmaal naar een andere dienst hebben verplaatst, is er meestal een wachtlijst voor”, zegt hij.
Hij vroeg zich af waarom de overheid niet meer geestelijke gezondheidszorg aanbood voordat MAiD algemeen beschikbaar werd gesteld.
“Er moet meer toegankelijke gezondheidszorg zijn, er moeten meer psychiaters beschikbaar zijn, er moeten meer vormen van therapie beschikbaar zijn.”
Niet alleen is het wachten lang, mensen met psychische stoornissen hebben ook vaak problemen met toegang tot gezondheidszorg, onderdak en voedsel. Volgens de Canadian Mental Health Association is 70 tot 90 procent van de mensen met een ernstige psychische aandoening in Canada werkloos.
Hoewel toegang tot MAiD Dr. Ellen Wiebe zei dat er zwakke punten waren in de geestelijke gezondheidszorg en dat de wachttijden te lang waren, niet dat patiënten niet in aanmerking kwamen voor hulp bij overlijden.
“Zou ik willen dat er in dit land betere geestelijke gezondheidszorg was? Ja, natuurlijk. Maar als uitstel van behandeling onherstelbare pijn veroorzaakt, is het nog steeds lijden.”
Canadezen hebben zich ook afgevraagd of het wel goed is om hulp te bieden aan geesteszieke mensen die sterven terwijl ze op behandeling wachten. EEN CTV News Nanos-enquête toonde aan dat 61 procent – bijna tweederde van de Canadezen – niet zeker was van of niet achter MAiD stond voor degenen die op behandeling wachtten.
MEEST LIBERAAL TER WERELD
Zoals momenteel het geval is, heeft de in Washington gevestigde bio-ethicus en psychiater Dr. Scott Kim zei dat Canada het meest liberale land ter wereld zou zijn om mensen met psychische stoornissen toegang te geven tot hulp bij sterven.
dr. Kim heeft psychiatrische euthanasie en het gebruik ervan bestudeerd in landen als België en Nederland, waar het al twee decennia wordt toegepast.
Beide landen hebben strengere eisen om te bewijzen dat een ziekte ongeneeslijk is, zei dr. Kim, op zoek naar psychiatrisch advies en meer nadruk leggen op het proberen van aanvullende therapieën dan aanbevolen in Canada.
België heeft ook een tweesporensysteem waarbij patiënten en artsen zoeken naar mogelijke therapieën en behandelingen, terwijl andere teams patiënten beoordelen op MAiD.
Toestemmingspercentages voor psychiatrische aandoeningen in België en Nederland zijn laag, zegt dr. Kim, variëren van slechts één tot drie procent.
“De meesten werden afgewezen”, zei hij. “Over het algemeen is de belangrijkste reden dat er alternatieven zijn.”
In Canada is er enige onenigheid over de vraag of patiënten die hulp zoeken bij hun sterven behandelingen moeten proberen of dat alleen zij op de hoogte moeten worden gebracht van wat er beschikbaar is.
dr. Ellen Wiebe zegt dat beroepsbeoefenaren in de gezondheidszorg die MAiD’s verlenen, zorgvuldig de behandeling van een patiënt beoordelen, ook al kan niemand meer behandeling worden opgedrongen.
“Individueel zal de beoordelaar kijken naar welke behandelingen ze hebben gekregen en zeggen dat je dit of dit of dit niet hebt geprobeerd… en dan moet de patiënt mij ervan overtuigen dat er een goede reden is om het niet te proberen.”
CANADA ONDER DE MICROSCOOP
Canada ligt onder de internationale microscoop vanwege het toenemende gebruik van medisch geassisteerde dood voor fysieke beperkingen. Het meest recente rapport van Health Canada laat een gestage stijging zien over de afgelopen zes jaar, waarbij 3,3 procent van alle sterfgevallen in 2021 het gevolg was van MAiD. Dat komt snel in de buurt van het Europese gemiddelde, waar ongeveer vier procent van alle sterfgevallen hulp bij zelfdoding is.
“Ik heb collega’s gehad die me uit andere landen belden en zeiden: weet je wat er in Canada aan de hand is?” zegt MAiD sceptisch Dr. John Maher.
Maar Dr. Wiebe betoogt dat de nieuwe regels erkennen dat het lijden van mensen met een psychische aandoening ondraaglijk is.
“Als je veel pijn hebt, heb je het recht om te zeggen: ‘Ik heb er genoeg van’ en ga je door het proces met voorzorgsmaatregelen,” zei dr. Wiebe.
John Scully was het daarmee eens. MAiD belooft hem verlichting van bijna vier decennia van mentale angst. Maar zijn komst maakte hem ook verdrietig.
“Het formaliseert gewoon het falen van psychiatrische behandeling,” zei hij.
Kevin O’Keefe wel W5-producer voor ‘The Death Debate’. Bekijk afleveringen in onze speler bovenaan de pagina
“Typische tv-ninja. Popcultuurliefhebber. Webexpert. Alcoholfan. Wannabe-analist. Algemene baconliefhebber.”