In de jacht op het grote geld werd de Belgische koning de brutaalste koloniale heerser van Afrika. Congo is zijn privé-eigendom. De koning exploiteerde het land genadeloos. Miljoenen Congolezen zijn het slachtoffer van wreedheden begaan door hun huurlingen. Van Peter Balsiger

Leopold werd in 1835 geboren als zoon en erfgenaam van de Belgische koning Leopold I. Op 30-jarige leeftijd besteeg hij de troon en al snel toonde hij koloniale ambitie. Hij had niet veel met zijn eigen koninkrijk. ‘Ik ben de koning van een klein land met een zwak hart,’ zei hij minachtend. Hij was niet erg populair bij de Belgische bevolking.

Zijn interesse voor Afrika werd gewekt toen hij de onderzoeksrapporten las van de Brits-Amerikaanse journalist Henry Morton Stanley, die verschillende expedities naar de Congo-regio had geleid. Het binnenland van het Afrikaanse continent blijft grotendeels onontwikkeld, tot nu toe heeft geen enkele koloniale macht het aangedurfd om de ontoegankelijke gebieden rond de machtige Congo-rivier te naderen. Hier erkende Leopold II zijn kans. Op de Geografische Conferentie in Brussel in 1876, die applaus van het publiek oogstte, verklaarde hij dat hij “stations voor bevoorrading, wetenschap en veiligheid” wilde vestigen in het Congobekken, beroemd om zijn slavenhandel, om de zegeningen van de beschaving te brengen. aan de lokale bevolking om een ​​einde te maken aan mensenhandel.

In feite was het doel om een ​​groot koloniaal rijk op te bouwen in het hart van Afrika. Henry Morton Stanley zal de grondverwerving verzorgen. Hij onderhandelde ongeveer 450 contracten met stamhoofden langs de rivier de Congo. Voor goedkope schnaps en glaskralen verkochten ze hun hele landgoed aan de Belgische koning en ondertekenden ze contracten in een taal die ze niet kenden. Ze verkochten ook hun arbeid en hun volk aan de koning. Degenen die weigerden werden bedreigd of vermoord. In 1884 keerde Stanley terug naar Europa en gaf een verdrag aan de koning. Nu moest een andere koloniale macht de controle over meer dan twee miljoen vierkante meter Congo aanvaarden. Hij wilde haar ervan overtuigen dat haar engagement een humanitaire missie was. “Wat ik hier doe, is uit een christelijke verplichting jegens arme Afrikanen, en ik wil geen enkele frank terug voor al het geld dat ik heb uitgegeven”, zei Leopold.

Zijn sluwe daad slaagde: in 1885 stond de Congo-conferentie van 14 staten het hele grondgebied aan hem af als privé-eigendom, een gebied van ongeveer 80 miljoen inwoners. Leopold II handelde als een absolute heerser, liet een grondwet in zijn voordeel opstellen, stelde een regering in die volledig aan hem verantwoording verschuldigd was en stichtte zijn eigen leger, de Force Publique, dat tot 1960 bestond. Deze huursoldaat bestond uit ongeveer 19.000 soldaten, een meedogenloze krijger soldaat stammen uit het gebied rond Congo, uit Zanzibar en West-Afrika, onder bevel van blanke Belgische officieren.

Leopold investeerde veel geld in de infrastructuur van Congo om zijn minerale hulpbronnen te exploiteren. Hij bouwde de eerste spoorlijn – dit project alleen al kostte enkele duizenden mensen. Steden werden van de grond gestampt, wegen werden aangelegd en stoombootroutes werden aangelegd om goederen over rivieren naar de kust te vervoeren. Om zijn investeringen te financieren, schreef de koning brief na brief en pompte hij de halve wereld met geld op. “Leopold, je hebt ons vernietigd met je Congo!” De koningin zou gek zijn geworden.

In 1888 vond de Engelsman John Boyd Dunlop de luchtband uit, twee jaar later begon de Dunlop Company met de productie van rubberen buizen gemaakt van dit rubber. Hierdoor is de vraag naar rubber erg groot. Aan het eind van de jaren 1890 werden grondstoffen de meest winstgevende export van Congo en vervingen ze ivoor als belangrijkste bron van inkomsten. De wereldmarktprijzen verdrievoudigden tussen 1890 en 1910. Tussen 1890 en 1904 steeg de rubberproductie in de Vrijstaat Congo van 135 tot 5500 ton. Leopold II was ’s werelds grootste landeigenaar en ’s werelds grootste handelaar in ivoor en rubber. In 1900 was Congo de meest winstgevende kolonie van Afrika. Gegevens uit deze periode tonen aan dat Leopold II tussen 1896 en 1905 een nettowinst van 71 miljoen frank maakte uit zijn privékolonie. De totale winst van de koning uit Congo wordt geschat op 220 miljoen frank, wat vandaag ongeveer 1,1 miljard dollar is. Leopold verkwist enorme winsten op zijn prachtige gebouw in België.

Leopolds leger van huursoldaten terroriseerde het land op zoek naar rubber. Ze plunderden dorpen, ontvoerden en verkrachtten de vrouwen totdat de mannen de benodigde hoeveelheid rubber uit het regenwoud hadden gehaald. Rubberverzamelaars moeten gemiddeld 24 dagen per maand in het regenwoud doorbrengen om de benodigde hoeveelheid te leveren. Als ze hun quotum niet haalden, straften de huurlingen hen met een chicotte, een zweep gemaakt van nijlpaardvel. Als het slachtoffer 25 keer naakt in de rug wordt geraakt, vallen de meesten bewusteloos, als 100 of meer het slachtoffer raken, treedt de dood in.

Ongelooflijke wreedheid

Omdat de huursoldaten aan hun Belgische officieren moesten bewijzen dat elke afgevuurde kogel was gebruikt om iemand te doden, volgden ze een meedogenloze tactiek. Ze hakken niet alleen de handen af ​​van mensen die zijn neergeschoten om hun misdaden te bewijzen. Ze vielen ook dorpen aan en hakten onschuldige handen af. Hierdoor konden ze verbergen dat ze kogels hadden afgevuurd tijdens het jagen op wilde dieren. “The Force Publique geeft afstand van de afgehakte handen van Europeanen, van mannen, vrouwen en kinderen”, schreef het tijdschrift “Der Spiegel”. In Europa verschenen foto’s van verminkte mensen en missionarissen schreven schokkende berichten over wreedheden in Congo die door kranten werden gekopieerd. De Britse en Belgische regeringen stuurden eind 19e eeuw onderzoekscommissies naar Congo om deze berichten te bevestigen. Schrijvers als Mark Twain en Joseph Conrad, wiens boek “Heart of Darkness” was gebaseerd op Leopolds reis naar het Congolese rijk, kwamen in opstand tegen de koning. In 1908 moest Leopold Congo, dat hij nooit betrad, voor 45 miljoen frank aan de Belgische regering verkopen. Hij stierf een jaar later. Tot op de dag van vandaag is het niet duidelijk hoeveel mensen het slachtoffer zijn geworden van zijn heerschappij. Wetenschappers schatten vijf tot vijftien miljoen. Leopold II raakte ook in België uit de gratie. Het stadsbestuur van Antwerpen besliste in juni 2020 om het standbeeld van de koning te verwijderen. Nu in het plaatselijke museumdepot.