Golven (en eilanden) zijn heet, vooral in steden

België strekt zich uit over ongeveer 30.000 km2. Velen van ons wonen in dichtbevolkte gebieden. Zo bevinden zich in de top 20 Belgische gemeenten met de meeste inwoners per vierkante kilometer 18 in het Brussels Hoofdstedelijk Territorium. Toonaangevend trio gevormd door Sint-Joost-ten-Node (23.371 inwoners per km2 volgens cijfers van Statbel), Sint-Gillis (19.416 inwoners per km2) en Koekelberg (18.506 inwoners per km2).

Hoe zullen deze steden omgaan met toekomstige herhaalde hittegolven? Het 2020-rapport getiteld “Socio-economische impactanalyse van klimaatverandering in België” schetst een nogal somber beeld van de komende decennia. “Gedetailleerde projecties laten zien dat, ten opzichte van de basisperiode 1981-2014, het aantal hittegolfdagen per jaar naar verwachting zal toenemen van ongeveer 1 tot bijna 27 hittegolfdagen per jaar voor de periode 2041-2074 onder het scenario. RCP8.5 In steden, temperatuurstijging gekoppeld aan stedelijk hitte-eilandfenomeen [formation, en ville, d’une sorte de micro-climat artificiel lié notamment à la nature d’occupation des sols, NDLR] het aantal hittegolfdagen opdrijven tot 41 per jaar.”

En ditzelfde rapport om daaraan toe te voegen “Dit stedelijke effect is erg belangrijk voor België, aangezien het grootste deel van de bevolking in steden en dorpen woont. Daarom is de stad zeer attent bij het evalueren van de blootstelling van de bewoners aan warmte”.

IRM-klimaatrapport gepubliceerd in oktober 2020 Bevestiging: “Kortom, volgens [le scénario le plus pessimiste], kunnen we voor het centrum van Brussel tegen 2100 verwachten dat: het aantal hittegolven is verdrievoudigd, de intensiteit van de hittegolven is verdubbeld, de duur van de hittegolven is toegenomen met 50%.” Nog steeds volgens MRI zal het hitte-eilandeffect “minder prominent op het platteland”.

Vooral risicogroepen en bevolkingsgroepen met een laag inkomen worden getroffen

Degenen die het zwakst zijn en een beperkt inkomen hebben, zullen ook meer worden getroffen. Men kan namelijk lezen in “Beoordeling van de sociaaleconomische impact van klimaatverandering in België”, “Extreme gebeurtenissen zoals stedelijke hitte of overstromingen door zware regenval hebben vaak ernstigere gevolgen voor bepaalde kwetsbare groepen, zoals mensen met een slechte gezondheid, lage inkomens, onvoldoende huisvesting of gebrek aan mobiliteit.. Dit is wat er gebeurde in juli 2021 in de vallei van Vesdre waar de meest getroffenen ook de meest kritieke zijn.

Een voorbeeld dat veralgemeend kan worden is de stad Gent. Op deze locatie, “De ruimtelijke spreiding van het aantal mensen dat een basisinkomen ontvangt, correleert zeer sterk met de hittestressparameter, aangezien armoede geconcentreerd is in dichtbevolkte stedelijke sectoren die ook worden gekenmerkt door grotere zomerhitte”.

Deze uniciteit beperkt zich niet tot Gent. Daarom, “De fysieke en sociale structuur van veel Belgische steden is vergelijkbaar met de situatie in Gent, het is te verwachten dat de relatie tussen sociaal-ruimtelijke kwetsbaarheid en klimaateffecten op grotere schaal kan worden toegepast in België”.

Het spook van de hittegolf van 2003

Het scenario dat zich in 2003 heeft voorgedaan, met de zomer beschreven als: “uitzonderlijk” door de waarnemer en gemarkeerd met aanzienlijke extra sterfgevallen als gevolg van hitte, kan in de toekomst vaker voorkomen. Misschien zelfs eerder dan verwacht, zoals IRM-meteoroloog Pascal Mormal vorig jaar zei: op onze website. “Destijds zeiden we dat hittegolven zoals 2003 in de toekomst over 30 of 40 jaar de norm zouden kunnen worden. Hier vragen we ons echter af of het fenomeen niet sneller versnelt dan gevreesd.”

Aan de andere kant, voegt het rapport toe dat de sociaaleconomische impact van klimaatverandering in ons land beoordeelt, zorgt de wereldwijde klimaatverandering voor zachtere winters. “Daarom wordt verwacht dat de mortaliteit en morbiditeit in de winter, die momenteel veel hoger zijn dan de mortaliteit en morbiditeit in de zomer, zal afnemen.”