Toen in 2015 honderdduizenden vluchtelingen de EU binnenkwamen, stonden de politici van de lidstaten onder druk om snel en resoluut te reageren. Samen met regeringsleiders uit verschillende Afrikaanse landen in de Maltese hoofdstad Valletta besloten ze de pot met geld te vullen. Dit geld is niet bedoeld om de duizenden mensen te helpen die net in de Europese Unie zijn aangekomen. In plaats daarvan zou het zogenaamde European Union Emergency Assistance Trust Fund (EUTF) “de oorzaken van vluchten veroorzaakt door illegale migratie moeten aanpakken”, zodat minder Afrikanen de – vaak gevaarlijke – weg naar Europa maken.

Wordt dit doel, zes jaar en vijf miljard euro later, gehaald? Samen met mediapartners van het European Data Journalism Network (EDJNet) heeft DW een inventarisatie gemaakt. Aan het einde van de goedkeuringsfase in december 2021 zijn meer dan 250 projecten gestart. Veel daarvan lopen nog, het grootste deel van het geld van het EUTF is in de zomer van 2020 verdeeld.

Het EUTF heeft verschillende doelen, die in het eerste document worden genoemd hetzelfde geserveerd be: het bestrijden van de oorzaken van illegale migratie, het voorkomen en bestrijden van mensensmokkel en mensenhandel, het versterken van de bescherming van vluchtende personen, het ontwikkelen van samenwerking op het gebied van terugkeer en re-integratie en het verder ontwikkelen van de mogelijkheid van legale migratie.

Focus op migratiebeperkingen

Het geld wordt voor deze doeleinden niet eerlijk toegewezen. zelfs in één voortgangsdocument Februari 2018 verklaarde dat “de overgrote meerderheid van de middelen wordt besteed aan het scheppen van banen en economische ontwikkeling”, slechts 10 procent van de middelen is aan dat doel besteed.

Het doel om voornamelijk te investeren in het scheppen van banen veranderde slechts twee maanden later, in april 2018, tijdens een vergadering van de strategische raad van het EUTF. Van protocol onthulde dat voorzitter Stefano Manservisi – destijds hoofd van het directoraat-generaal Internationale Samenwerking en Ontwikkeling van de Europese Commissie – uitlegde dat financieringsbeperkingen het noodzakelijk maakten om bestaande projectvoorstellen te prioriteren en toe te spitsen: namelijk op “repatriëring en re-integratie”. , “Refugee Management”, “Beveiliging van ambtenarijdocumenten en diensten”, “Anti-mensenhandel”, “Essentiële stabilisatie-inspanningen in Somalië, Soedan, Zuid-Soedan en in de Sahel, waar middelen beschikbaar zijn” en “Migratiedialoog”.

Het is dan ook niet verwonderlijk dat ongeveer een kwart van het geld uit het fonds – het leeuwendeel – naar migratiebeheer gaat.

Het is belangrijk dat de meerderheid van de Afrikanen die hun huizen verlaten – vrijwillig of met geweld – migreren naar buurlanden of gebieden. In 2020 had bijvoorbeeld 80 procent van de Afrikaanse migranten hun huizen verlaten, maar niet het continent, volgens een paper van het Institute for Security Studies.

Ondanks zijn verklaarde doel om de grondoorzaken aan te pakken die ervoor zorgen dat Afrikanen via gevaarlijke routes migreren, is het EUTF “meer bezorgd over Europa dan over Afrika, omdat het zorgwekkender is voor Oostenrijk om 40.000 irreguliere migranten te ontvangen dan voor de 1,3 miljoen vluchtelingen in Oeganda”, zei Mehari Taddele. Maru, hoogleraar bij het Centrum voor Migratiebeleid en voormalig coördinator van het Migratieprogramma bij de Commissie van de Afrikaanse Unie.

Verschillende experts die met DW spraken, merkten op dat de focus van de EU op illegale migratie niet noodzakelijk het belangrijkste aspect van de kwestie is voor Afrikaanse politici.

“De meeste migraties in het verleden zijn via legale kanalen gegaan vanwege de koloniale geschiedenis – bijvoorbeeld van Nigeria naar Groot-Brittannië, of van Franstalige landen naar Frankrijk of België, of naar het Midden-Oosten vanwege geografische nabijheid en religieuze rituelen,” zei Hari. .

Hoewel het oorspronkelijk bedoeld was om meer legale routes voor Afrikanen naar EU-landen te creëren, richtte het fonds zich uiteindelijk vooral op illegale migratie. In plaats van bijvoorbeeld meer visummogelijkheden te bieden, is de focus verschoven naar het beheer van de verplaatsing van asielzoekers, vluchtelingen en mensen die niet over de nodige documenten en vergunningen beschikken om naar een ander land te verhuizen en daar te werken.

Minder Afrikanen op weg naar Europa

Frontex, de grensbewakingsdienst van de Europese Unie, heeft sinds de oprichting van het EUTF in 2015 minder irreguliere grensoverschrijdingen door Afrikanen geregistreerd en er hebben minder Afrikanen asiel aangevraagd in de lidstaten.

De ontwikkeling van het aantal grensoverschrijdingen en asielaanvragen voor onderdanen van EUTF-ontvangende landen laat dezelfde daling zien en is niet groter dan die van alle Afrikaanse landen. Dit suggereert dat het EUTF geen meetbare impact heeft op de migratiestromen naar de EU, althans niet op deze schaal.

Hoewel er in de loop van de tijd minder Afrikanen naar de EU zijn gegaan, neemt het aantal mensen dat hun huis heeft verlaten toe.

Het aantal Afrikanen dat vertrekt of vlucht en binnenlands ontheemd raakt of vluchtelingen in andere Afrikaanse landen is tussen 2015 en 2020 bijna verdubbeld. Dat blijkt uit cijfers van de Hoge Commissaris voor de Vluchtelingen van de Verenigde Naties (UNHCR).

“De persoonlijke redenen van mensen om te migreren zijn verschillend, evenals de individuele motivaties”, zegt Ottilia Anna Maunganidze, die gespecialiseerd is in veiligheidsbeleid, internationaal recht en migratie bij het Institute for Security Studies en in 2021 een paper over dit onderwerp zal publiceren. Migratie van Afrika naar Europa schrijven. “Fondsen die hieraan worden gewijd, moeten daar rekening mee houden en dienovereenkomstig aanpassen.” Maunganidze zei dat de EUTF dit in sommige gevallen had gedaan, maar niet in alle. Naaien is succesvoller in gebieden waar de Europese Unie al enige tijd aanwezig is en vertrouwt op lokale expertise.

In het geval van Niger, zegt Maunganidze, heeft de aanpak van de EUTF de strijd die ze proberen te bestrijden juist verergerd. “Niger is een van de armste landen op het Afrikaanse continent”, zei hij. “Het is ook de jongste, met een mediane leeftijd van slechts 14 jaar. Bij het overwegen van interventies in Niger moet de nadruk liggen op de ontwikkeling van jonge kinderen, onderwijskwesties, integratie en gemeenschapsbetrokkenheid. Maar in de hele Sahel-regio moet de beleidsaanpak boven alles liggen. grenzen die door de Europese Unie worden geëxternaliseerd, ligt de focus altijd op het verkeer zelf en niet op het gebrek aan mogelijkheden thuis voor mensen om hen te laten willen verhuizen. Als migratie moet worden beperkt, heeft dit ook gevolgen voor de lokale economie en lokale handel, dus helaas heeft het onbedoelde gevolg dat lokale kansen steeds beperkter worden – en mensen onregelmatige routes en gevaarlijke routes moeten gebruiken.”

Mensen willen nog steeds weg, maar in plaats van legale kanalen te gebruiken, hebben ze geen andere keuze dan over de grens gesmokkeld te worden.

Mensen uit Niger wachten in Libië op hun repatriëringsvluchten.

Maunganidze zei dat niet alleen de verschillende demografische samenstellingen van landen in aanmerking moesten worden genomen. “Veel problemen zijn structureel en systemisch en vereisen een langetermijnengagement om ze aan te pakken”, zei hij. “Daarom is het niet altijd realistisch om primair te focussen op kortetermijnsucces. Maar als er misschien aanpassingen zijn met betrekking tot de uitvoering van projecten, dan is dit op de lange termijn misschien haalbaar – maar niet met de hoeveelheid financiering. gebruikt door de EUTF.”

De impact van EU-fondsen in de praktijk meten

Er zijn pogingen om deze systemische en structurele problemen aan te pakken. Het project dat het meeste geld ontving, was bijvoorbeeld gericht op ‘staatsontwikkeling’ in Somalië. De regering ontving 107 miljoen euro steun om haar instellingen te versterken en de dienstverlening aan burgers uit te breiden, met als doel het vertrouwen in de regeringen van andere staten, potentiële kredietverstrekkers en inwoners te vergroten. Volgens de website van het project is er tot dusver geld gebruikt om twee “strategieën, wetten, acties en plannen” te ontwikkelen en/of rechtstreeks te ondersteunen en zijn er vier “plannings-, monitoring-, leer- en gegevensverzamelings- en analysesystemen voorbereid, geïntroduceerd en/of of of versterkt”.

Een ander voorbeeld is het project van 54 miljoen euro in Soedan onder leiding van het Wereldvoedselprogramma van de Verenigde Naties dat zorgt voor voedselzekerheid en voedselzekerheid voor 1,1 miljoen mensen. Ter vergelijking: in 2020 lopen 9,6 miljoen Soedanezen het risico op acute honger, volgens het Food Safety Information Network.

Ethiopiërs lezen vacatures in openbare etalages.

Dan is er het project van 47,7 miljoen euro in Ethiopië, bedoeld om veerkracht te bevorderen en economische kansen te creëren. Met EUTF-geld zouden hier bijna 11.000 banen zijn gecreëerd. Ongeveer 1,7 miljoen Ethiopiërs van 15 jaar of ouder zullen in 2020 geen betaalde baan hebben, volgens schattingen van de International Labour Organization (ILO).

De bedoelingen zijn goed, maar met de verkeerde framing

Aangezien het EUTF is ontworpen als een noodinstrument voor het snel en flexibel opstarten van projecten, hoeft het niet te worden ontworpen als een langetermijnproject. Verschillende experts vertelden DW echter dat taken zoals het aanpakken van de grondoorzaken van verplaatsing niet kunnen worden aangepakt met tools die zijn ontworpen om het probleem op korte termijn aan te pakken.

“UETF gaat de verkeerde kant op met zijn aanpak van de grondoorzaken, vooral met het idee dat mensen zullen stoppen met migreren zodra we de grondoorzaken hebben weggenomen”, zegt Alia Fakhry, migratieonderzoeker bij de Duitse Raad voor Buitenlandse Betrekkingen. “De oorzaak aanpakken is één ding, maar conflicten en natuurrampen zullen mensen uit hun huizen blijven verdrijven.”

Het “Instrument voor milieu, ontwikkeling en internationale samenwerking” (NDICI), de opvolger van het EUTF, is veel breder. Tien procent van het budget – misschien zo’n acht miljard euro – gaat naar migratie, met een streng toezichtsysteem. “Maar het idee van de oorzaak van de vlucht lijkt te zijn verdwenen”, aldus Fakhry. “Misschien is dit het punt waarop de aandacht en kritiek van de EUTF zijn vruchten afwerpt.”

Bewerkt door: Milan Gagnon en Greta Hamann

Dit project is een samenwerking tussen verschillende leden Europees netwerk voor datajournalistiek ontwikkelde. DW beheert het project, Voxeurop, Openpolis en OBCT zijn partnerredacteuren.