Critici van de deal, zowel Belgen als verbannen leden van de Iraanse oppositiebeweging, zeggen dat België zich terugtrekt vanwege de gijzeling door Teheran.

Maar de regering van premier Alexander de Croo stelt dat dit de enige manier is om een ​​Belg die al vastzit in Iran, de gevangengenomen hulpverlener Olivier Vandecasteele, te bevrijden.

Dit zou echter inhouden dat België de Iraanse diplomaat Assadollah Assadi, die vorig jaar werd veroordeeld tot 20 jaar voor het bomcomplot, zou vrijlaten – en misschien zelfs gratie verlenen.

De Belgische oppositie beschuldigt de overeenkomst met Teheran ervan “gemaakt” te zijn om de vrijlating van Assadi mogelijk te maken, en Iraanse ballingen hebben straatprotesten gevoerd en een venijnige lobbycampagne gevoerd.

De 50-jarige man werd schuldig bevonden aan het orkestreren van een verijdeld terroristisch project op het elfde uur van juni 2018, toen Belgische agenten een Belgisch-Iraans koppel met explosieven arresteerden.

Het paar reisde naar Frankrijk om zich te richten op de jaarlijkse bijeenkomst in de buurt van Parijs van de Nationale Raad van Iraans Verzet (NCRI), een coalitie die tegen het regime van Teheran is.

Een Antwerpse rechtbank oordeelde dat Assadi het project had uitgedacht namens de Iraanse inlichtingendienst, onder diplomatieke dekking als gezant naar Oostenrijk – en dus geen immuniteit had in België.

Teheran reageerde boos en eiste dat België de diplomatieke status van Assadi erkent en hem vrijlaat.

Eerder deze maand probeerde minister van Justitie Vincent Van Quickenborne, toen hij het akkoord “over de overdracht van veroordeelden” aan wetgevers presenteerde, de tekst los te koppelen van de Assadi-zaak.

Maar hij erkende dat zodra de “zogenaamde diplomaten” werden gearresteerd, de “belangen” van België en zijn 200 onderdanen in Iran het doelwit werden van mogelijke vergelding.

“Sinds dag één hebben we druk van Iran gevoeld en de veiligheidssituatie van onze belangen is systematisch verslechterd”, zei Van Quickenborne.

De druk bereikte een hoogtepunt op 24 februari, toen de 41-jarige hulpverlener, Vandecasteele, in Teheran werd vastgehouden door de Iraanse autoriteiten, blijkbaar zonder aanklacht.

Op 11 maart, minder dan drie weken na zijn arrestatie, die niet onmiddellijk werd aangekondigd, tekende België een overeenkomst voor de ruil van gevangenen met Iran – wat deed vermoeden dat het onderworpen was aan “onreine afpersing”.

“Iran is een schurkenland, maar we kiezen niet met wie we praten”, en het vrijlaten van Vandecasteele is “onze prioriteit”, hield Van Quickenborne dinsdag na urenlang debat in het parlement vol.

Woensdag waarschuwde hij wetgevers dat elk van de 200 Belgen die nog in Iran zijn “opgesloten kunnen worden” en benadrukte dat de Belgische inlichtingendienst dacht dat het verwerpen van de overeenkomst de dreiging zou vergroten.

De Croo, die boos reageerde toen hij werd bekritiseerd door parlementsleden van de oppositie voor het betalen van “een vorm van losgeld”, eiste: “Wat zei je tegen zijn familie, dat we hem in zijn cel zouden laten rotten?”

“België heeft zijn burgers niet in de steek gelaten”, zei hij.

In een videoboodschap op 11 juli drong de familie van Vandecasteele er bij de autoriteiten op aan om “alles te doen” om zijn vrijlating te verzekeren, waarbij hij benadrukte dat zijn lichamelijke en geestelijke gezondheid verslechterde na vijf maanden gevangenisstraf.

De Belgische minister van Buitenlandse Zaken Hadja Lahbib, die vorige week werd aangesteld, hield vol dat de regering er alles aan zou doen om de vrijlating van hulpverleners langs diplomatieke weg te eisen.

“We zouden onze stem hoger kunnen verheffen, maar we gaan schreeuwen de woestijn in”, zei hij.