- Door Nick Beake
- BBC News Europe-correspondent
afbeeldingsbron, BBC/Mohamed El Bachiri
Op een brug met uitzicht op het kanaal van Brussel licht het gezicht van Mohamed El Bachiri op in de winterzon terwijl hij terugdenkt aan de moeder van zijn drie zoons.
“Loubna is een engel, ze is mooi, ze lacht altijd, ze is een geweldige moeder en echtgenote”, zei Mohamed.
Loubna Lafquiri, een vierendertigjarige lerares, werd op de ochtend van 22 maart 2016 vermoord in de Brusselse metro.
In totaal werden 32 mensen gedood door drie zelfmoordterroristen bij aanvallen op het station van Maalbeek en de luchthaven van Zaventem.
Tien mannen staan nu terecht in de Belgische hoofdstad. Zes van hen zijn schuldig bevonden aan betrokkenheid bij de terreuraanslagen in Parijs in november 2015, waarbij 130 mensen om het leven kwamen.
Salah Abdeslam, de hoofdverdachte in het proces in Frankrijk en vier dagen vóór de aanslagen in Brussel vastgehouden, behoort ook tot de beklaagden, samen met anderen die volgens de aanklagers bepaalde aanvallers hebben gehost of geholpen.
Eén van de tien mensen die ervan verdacht worden in Syrië te zijn vermoord, zal bij verstek worden berecht.
In 2016 werd Mohamed El Bachiri getroffen door verdriet toen hij besefte dat hij nu weduwe was en vader van drie kinderen onder de tien jaar.
Zijn onmiddellijke reactie? Houd van Jihad.
Dit, de titel van het boek dat hij later schreef, was bedoeld om de verhalen te weerleggen van degenen die in zijn gemeenschap waren opgegroeid en die zijn islamitische overtuigingen hadden ondermijnd.
“Ik moest een soort woede uiten – wat normaal is. Mijn woede kwam tot uiting in de jihad [struggle] van liefde. Liefde delen. Zo reageer ik met geweld op terroristen. Om hun ideologie te deconstrueren.”
Ik ontmoette Mohamed in Molenbeek, een van de armste wijken van Brussel. Dit is waar de samenzweerders van de bomaanslagen in Brussel en Parijs in 2016 woonden en later hun toevlucht kregen tijdens een massale klopjacht.
Wanneer spraakmakende zaken als deze voor de rechter komen, praten wij, de media, vaak over mogelijkheden voor gerechtigheid, of momenten waarop rouwende families ‘verder kunnen gaan’.
Maar Mohamed zal het proces niet bijwonen.
“Ik heb drie kinderen die mijn energie echt nodig hebben, die kracht nodig hebben”, zei Mohamed. “Het is niet altijd duidelijk, maar ik moet mezelf echt beschermen en ik ben echt bang voor wat een juridische procedure tegen mij gaat opleveren.”
Staat hij zichzelf ooit toe na te denken over de mensen die hem de ‘liefde van zijn leven’ hebben ontnomen?
“Ik denk dat de mensen die terechtstaan, in hun gedachten in haat, duisternis en negativiteit verkeren. En hen kwaad wensen – ik houd mij aan de principes van het humanisme en ik wil niet dat anderen lijden. Ik heb geen haat, het brengt niets in je leven. De manier om hierop te reageren is met een boodschap van vrede en liefde en wees niet verdrietig of negatief.”
Toen mijn collega’s en ik in Brussel begonnen na te denken over hoe we verslag zouden doen van dit proces in onze adoptiestad, overwogen we welke van de 32 nabestaanden we zouden proberen te benaderen om te vragen of ze konden spreken.
Mohamed is een voor de hand liggende keuze, als vader van drie kinderen die nog steeds in een gemeenschap woont waar verschillende moordenaars plannen smeden. Dat gold ook voor Charlotte Dixon-Sutcliffe, wier partner David de enige Brit was die omkwam bij de aanslagen in Brussel; Begin 2016 woonden zij en David in Brussel met hun zevenjarige zoon Henry.
Wat niemand van ons wist, was dat er in de uren na de aanval een onmiddellijke en diepe band was ontstaan tussen Mohamed en Charlotte, toen foto’s van hun vermiste dierbaren, David en Loubna, online circuleerden.
“Op mijn Facebook verschenen ze altijd naast elkaar en ik voelde me tot ze aangetrokken”, aldus Charlotte.
“Ze is heel mooi en ze is met haar drie kinderen. Haar ogen stralen door de foto.”
In een tuin met uitzicht op de rivier de Theems in Londen vertelt Charlotte haar verhaal met dezelfde heldere uitdrukking die Mohamed had toen hij Loubna beschreef.
‘Ik voel me heel dicht bij hem en het is bijna alsof – en dit klinkt misschien raar – maar hun lot is bijna met elkaar verweven.’
afbeeldingsbron, BBC/Charlotte Dixon-Sutcliffe
Charlotte zegt dat haar relatie met Loubna geweldig is.
“Het voelde alsof ik net zo geïnvesteerd was in zijn ontdekking als David. Het was alsof hij een familielid werd of iemand waar ik om gaf, ook al had ik hem nog nooit ontmoet. Het was hartverscheurend voor mij met David. Maar het voelde alsof ik was hem ook kwijt.”
Voor Charlotte heeft de behandeling die ze door de Belgische autoriteiten heeft ondergaan het trauma vergroot toen ze tevergeefs naar haar partner zocht.
“Met mijn foto van David gingen we naar het plaatselijke politiebureau en ze kwamen bij elkaar en zeiden: ‘Nou, het heeft niets met ons te maken, het is een federale zaak’”, zei hij.
Drie dagen na de aanval kreeg Charlotte een telefoontje van een maatschappelijk werker van de politie:
‘Het was donker. Ik was de hond aan het uitlaten. Hij zei dat ik me nu op het ergste moest voorbereiden. Hij vertelde me eigenlijk dat David dood was. Hij vertelde het me via de telefoon.’
Charlotte zegt dat de autoriteiten de laatste tijd meer steun hebben gekregen.
Net zoals Mohamed zijn verdriet kanaliseerde door boeken te schrijven en zijn boodschap op school te delen, richtte Charlotte een organisatie op met de naam Survivors Against Terror.
“Een van de grote drijfveren is ervoor te zorgen dat terroristische daden niet in een vroeg stadium plaatsvinden. Maar als het gebeurt, na het zien van een slechte behandeling en een hele goede behandeling, zal het een zeer sterke drang opwekken om een verschil te maken en hetzelfde te doen. om dingen te veranderen zodat niemand op dezelfde manier lijdt als wij.”
Na de aanval verlieten zij en haar zoon Henry België om te proberen hun leven weer op te bouwen, maar Charlotte besloot terug te keren naar Brussel om het proces te beginnen.
Onder de beklaagden bevindt zich Mohamed Abrini, van wie de aanklagers zeiden dat hij de “man met de hoed” was die op camerabeelden werd vastgelegd terwijl hij het vliegveld ontvluchtte nadat een koffer met explosieven niet tot ontploffing was gekomen.
“Zoveel van hen zijn schuldig bevonden en zitten een straf uit. Maar ik denk dat ze niet de enigen zijn. Ik denk dat er een grote fout is gemaakt in de manier waarop de Belgische regering met de aanval omging. [how it] gedrag op de dag van de aanval en in de aanloop naar de aanval.”
Charlotte wees op het falen van de inlichtingendiensten in de aanloop naar de aanval en op het besluit om de metro te laten draaien na de vorige bomaanslag op de luchthaven.
Er volgden ontslag en excuses van de regering na het incident, maar dit was voor veel rouwende families en overlevenden niet genoeg.
“De schuld ligt duidelijk bij degenen die de aanval hebben uitgevoerd, maar er is natuurlijk een mate van schuld aan de kant van de Belgische staat waarvan ik denk dat die moet worden aangepakt”, aldus Charlotte.
Naast het benadrukken van de acties van de autoriteiten, verwelkomde Charlotte de mogelijkheid om een slachtofferimpactverklaring af te leggen.
“Dat ik de foto van David in de rechtszaal kan laten zien, zal me rust geven. Het zal me iets geven dat me zal helpen een gevoel van rechtvaardigheid aan hem te koppelen.”
Hij wilde niet dat zijn partner herinnerd zou worden als slechts één van de 32 slachtoffers.
“David is zo grappig, de kracht die hij heeft om verbinding te kunnen maken met mensen, om vreugde in de levens van mensen te kunnen brengen – het is net het tegenovergestelde van die mensen in de doos.”
Het gaat om een glazen doos voor verdachten in een speciaal gebouwde rechtbank op een voormalige NAVO-basis, waar de processen de komende zes maanden langzaam zullen verlopen.
In september oordeelde een rechter dat de dozen moesten worden herwerkt nadat advocaten hadden betoogd dat de dozen op dierenkooien leken.
In totaal zullen de uitgestelde processen naar verwachting tot 25 miljoen euro ($25,9 miljoen; £21,5 miljoen) kosten.
Te midden van de grijsheid van de rechtbank en de complexiteit van het juridische proces hoopt Charlotte dat haar vertolking van David voor kleur zal zorgen.
“Ik hoop dat de vreugde bij hem blijft. En ik denk dat als ik naar die plek een gevoel van lichtheid, verbondenheid, liefde en geluk kan brengen, het dan wel iets moet zijn, toch?”
Terwijl we aan dit verhaal werkten, ontdekten we dat de band die Charlotte met Loubna voelde, wederkerig was.
Toen we afscheid namen van Mohamed, vroeg ik hem of hij een speciale relatie had met de families van de andere slachtoffers.
‘Er was een Engelse vrouw. Hij kreeg een zoon en verloor ook zijn partner.”
Toen ik uitlegde dat we Charlotte ook interviewden en dat ze weer in de stad was voor het proces, verscheen er een glimlach op haar gezicht.
Niemand weet hoe ze de komende maanden zullen reageren, maar beiden hopen elkaar te ontmoeten en de solidariteit en geest te versterken die de terroristen onbewust hebben gecreëerd.
“Ze hebben een netwerk gecreëerd van mensen die praten over cohesie, liefde en gemeenschap”, zegt Charlotte.
“Ze hebben sommigen van ons gebroken, maar we zijn verenigd en we zijn sterker. Ken jij? Onze boodschap is sterker. En daarom zullen ze niet winnen.”
“Valt vaak naar beneden. Algemene tv-fan. Ongeneeslijke zombie-fan. Subtiel charmante probleemoplosser. Amateur-ontdekkingsreiziger.”
