Euthanasie is een van de meest gevoelige politieke kwesties. Een groep wetgevers steunt nu een nieuw “beschermingsmechanisme”. Maar een advocaat heeft scherpe kritiek geuit op zijn voorstel.

Voor Lars Castellucci (SPD) is de huidige situatie niet langer acceptabel: “Op dit moment hebben we een niet-gereguleerde situatie in Duitsland en er is veel onzekerheid mee verbonden”, zei het Bondsdaglid. Met enkele kameraden wilde hij daar verandering in brengen. Het onderwerp is in de loop der jaren ethisch en juridisch zeer controversieel geweest: euthanasie.

Kamerleden maken zich met name zorgen over zogenaamde commerciële hulp bij zelfdoding, waarbij bijvoorbeeld een club of organisatie een dodelijk middel verstrekt, maar de persoon die zelf inneemt en daarvoor verantwoordelijk is.

Deze vorm van zorg aan het levenseinde bevindt zich in het grijze gebied tussen actieve en passieve euthanasie. Passieve zorg aan het levenseinde omvat hulp bij overlijden in het ziekenhuis of palliatieve zorg om pijn te behandelen. Maar ook als de noodzakelijke behandeling op verzoek van de patiënt wordt stopgezet. Dit mag in Duitsland onder bepaalde regels. Actieve euthanasie omvat het direct doden van een patiënt op verzoek. In Duitsland is het verboden.

“Er moet ernst en uithoudingsvermogen worden vastgesteld”

De afgevaardigden hebben nu een beschermingsconcept ontwikkeld dat bedoeld is om zelfbeschikking te waarborgen in gevallen van commerciële hulp bij zelfdoding. Hiervoor zijn minimaal twee onderzoeken door een psychiater nodig. “Er zijn twee onderzoeken nodig om de ernst en duurzaamheid van de beslissing om zelfmoord te plegen vast te stellen”, zei Castellucci.

Verstreken tijd. Maar juist dit zou ook de mogelijkheid moeten bieden om alternatieven en hulpaanbod te organiseren en te beschermen tegen misbruik. De onderzoeken moeten met tussenpozen van drie maanden worden uitgevoerd.

“De wet beschermt de vrije wil van individuen”, verklaarde CDU-parlementslid Ansgar Heveling, die ook betrokken was. Juridisch gezien gaat het nieuwe voorstel (§ 217 StGB) uit van een verbod op commerciële hulp bij zelfdoding. “Maar uitzonderingen zorgen ervoor dat als mensen die bereid zijn te sterven echt vrij worden bevonden om verantwoording af te leggen, er geen straf zal zijn”, zei Heveling. Kortom: wie helpt, kan worden vervolgd. Als hij zich aan alle regels had gehouden, zou hij niet gestraft worden.

Lauterbach: Hulp bij zelfdoding moet een medische plicht zijn

Het nieuwe voorstel van de groep afgevaardigden is niet het enige model dat in de nabije toekomst in de Bondsdag zal worden besproken. Minister van Volksgezondheid Karl Lauterbach (SPD) was ook betrokken bij een wetsvoorstel waarin staat dat hulp bij zelfdoding alleen een medische plicht mag zijn en in het algemeen niet mag worden bestraft.

Ook Renate Künast en Katja Keul (B’90/Die Grünen) hebben wetsvoorstellen ingediend. Ze willen dat het motief voor zelfmoord op een meer andere manier wordt bekeken. Patiënten met een terminale ziekte moeten worden geadviseerd door een arts. Als er geen dodelijke ziekte achter de doodswens zit, is een overheidsinstantie met strengere adviezen en eisen nodig.

Karl Lauterbach: De minister van Volksgezondheid heeft ook een voorstel gedaan om hulp bij zelfdoding te reguleren. (Bron: Chris Emil Janßen/afbeelding imago)

Het nieuwe voorstel werd gemotiveerd door de beslissing van het Federale Grondwettelijk Hof. In 2020 heft het een verbod op de promotie van commerciële zelfmoorden op. De reden: het schendt het recht op zelfbeschikking van een individu. ‘Als een bedrijf’ heeft niets met geld te maken, maar betekent ‘ontworpen om te herhalen’.

Waar gaat de verandering eigenlijk over?

Groen Europarlementariër Kirsten Kappert-Gonther is een van de fracties die het nieuwe – en strengste – euthanasievoorstel opstelde. Bovenal geeft hij één reden voor t-online: “Ethologische verenigingen voeren momenteel hulp bij zelfdoding uit zonder duidelijke richtlijnen hiervoor.” Lars Castellucci ging nog verder en beschuldigde de organisatie van “zaken met de dood”. Suïcidale gedachten fluctueren meestal, dus je moet ze bestrijden door hulp en advies te bieden. Het is “alle dingen die over het hoofd worden gezien in onze drukke, geldgedreven tijd”, zegt hij.

Medisch ethicus en advocaat Wolfgang Putz houdt zich al jaren bezig met het juridische veld van hulp bij zelfdoding. Hij doceert deze vakken niet alleen aan de Universiteit van München, maar heeft ook een advocatenkantoor gespecialiseerd in medisch recht. In 2017 speelde hij een sleutelrol bij de wijzigingen die door het Federale Grondwettelijk Hof werden doorgevoerd.

Hij had een duidelijke mening over de uitspraak van het parlementslid: “Dat is bullshit.” Verenigingen en organisaties die hulp bij hulp bij zelfdoding verlenen, handelen onder strikte zelfopgelegde voorwaarden en de geldende strafrechtelijke bepalingen op het gebied van onderwijs en beoordeling, al was het maar om te voorkomen dat zij strafrechtelijk aansprakelijk zouden worden gesteld. “Bovendien vereist dit wetsvoorstel een buitensporig en uitgebreid onderzoek en beoordeling. Verlangen naar euthanasie is het zeldzaamste geval”, benadrukte hij.

Artsen handelen al naar aanleiding van een doodswens – bijvoorbeeld als beademing wordt geweigerd

Hij beschouwt het wetsvoorstel als een ongerechtvaardigde beperking van grondrechten, temeer daar veruit de meest voorkomende gevallen van euthanasie in Duitsland zijn geregeld. Artsen die voor de stervenden zorgen, moeten altijd handelen in overeenstemming met de wensen van de patiënt. Dus als de patiënt verdere chemotherapie voor de behandeling van kanker of vitale beademing uit eigen vrije wil weigert, moet de arts dienovereenkomstig handelen na een grondig overleg. Het verlangen naar zakelijke hulp zoals zelfmoord daarentegen is zeer zeldzaam.

Volgens de huidige juridische situatie is persoonlijke aansprakelijkheid de belangrijkste vereiste voor elke vorm van euthanasie. Dit betekent dat een persoon die zijn mentale vermogens volledig onder controle heeft en na zorgvuldige afweging deze beslissing moet nemen.

“En dit wordt herhaaldelijk genegeerd: we hebben een heel duidelijke juridische situatie wanneer je bijvoorbeeld een geesteszieke helpt om zelfmoord te plegen”, aldus de advocaat. “De dreiging van straf is in dit geval enorm”, zei Putz, eraan toevoegend: “Daarom zijn euthanasiebedrijven erg voorzichtig.” Deze mensen anders beschuldigen heeft niets te bewijzen.

477 mensen overleden met hulp van de euthanasievereniging

Een van de betrokken organisaties in Duitsland is de euthanasievereniging. Hij is al meer dan tien jaar actief en heeft volgens zijn eigen verklaring op de website 477 mensen toegestaan ​​om zelfmoord te plegen (per januari 2022). Tussen 2015 en 2020 werd de praktijk echter verboden in Duitsland.

Alleen wie lid is van de vereniging kan gebruik maken van euthanasie. Er kunnen enkele duizenden euro’s verschuldigd zijn. Maar de vereniging legde ook uit dat de financiële situatie van het individu kan worden overwonnen. Net als deze organisatie zijn er verschillende andere organisaties die euthanasie toestaan ​​in Duitsland.

Lars Castellucci en Kirsten Kappert-Gonther: Kamerleden hebben een wetsvoorstel ingediend om hulp bij zelfdoding te reguleren. (Bron: Chris Emil Janßen/afbeelding imago)

Een belangrijk punt in het plan van het parlementslid is zelfmoordpreventie, “zodat er tegelijkertijd nieuwe inspanningen kunnen worden geleverd voor betere palliatieve zorg, advies en hulp”, legt Lars Castellucci uit. De wetgever zei dat de aantallen bijvoorbeeld in België, Nederland en Zwitserland enorm zijn gestegen, omdat de toegang tot dodelijke medicijnen gemakkelijker is geworden. Aanbod creëert ook vraag. Volgens het Federaal Bureau voor de Statistiek is het aantal hulp bij zelfdodingen in Zwitserland gestegen van bijna 300 in 2009 tot meer dan 1.100 in 2019.

Dit is nog een reden waarom het voor Castellucci belangrijk was dat de standaard was: “Activeren, niet pushen.” Het komt erop aan om enerzijds de zelfbepaalde beslissingen van de persoon te respecteren, anderzijds om de normalisering van zelfmoord te voorkomen.

Advocaat: Normalisatie wordt nergens door gerechtvaardigd

Advocaat Wolfgang Putz zegt daarentegen dat iedereen die minstens twee deskundige adviezen en lange wachttijden wil voorschrijven, zich moet afvragen of men nog kan praten over het ‘mogelijk maken’ van zelfbeschikking. hulp bij euthanasie is ongegrond.

Ook ergerde hij zich aan de onderbouwing van het voorstel: zij die suïcidaal zijn en niet zelfstandig handelen, bijvoorbeeld vanwege een psychische aandoening, moeten worden beschermd. “Ze zijn effectief beschermd door het scherpe zwaard van het strafrecht”, zei Putz. Dit betekent dat er geen beperking van grondrechten kan worden gerechtvaardigd.

Hij heeft nog een suggestie: men kan bijvoorbeeld besluiten reclame voor euthanasieorganisaties te verbieden. Leopoldina, de National Academy of Sciences, suggereert dit ook, maar gaat een stap verder. Hij stelde voor om commerciële aanbiedingen voor hulp bij zelfdoding, inclusief advertenties daarvoor, volledig te verbieden. Verificatie van vrijspraak en executie van zelfmoord moeten ook worden gescheiden vanuit een organisatorisch en personeelsperspectief.

De Bondsdag wacht immers een zwaar debat. Voor de advocaat van Putz is het duidelijk dat het nieuwe wetsvoorstel van de groep deputaten geen oplossing kan zijn. Hij heeft haar gewoon “gek gemaakt”.

Kijk: Hier vind je snel en anoniem hulpals je te veel nadenkt over je eigen dood of je zorgen maakt over anderen.