Hoe ziet België herstelbetalingen voor de Congolese kolonisatie?

Posted On: januari 15, 2022

Dwangarbeid, permanente dwang, racistische stichtingen… Tien experts, gemandateerd door een speciale commissie van het Belgische parlement, dienden eind oktober een rapport in dat het Belgische koloniale verleden vernietigt. Ze bevelen herstelbetalingen aan, zoals formele verontschuldigingen en teruggave van gestolen werken.

Wat staat er in het rapport van de Bijzondere Commissie voor het Koloniale Verleden van Congo?

Dit deskundigenrapport van de speciale commissie, bestaande uit 689 pagina’s, is verdeeld in drie delen:

Het eerste deel gaat over:historisch uit de Belgische koloniale periode. Het herinnert aan feitelijke elementen uit de Belgische koloniale periode in Congo. De Congolese bevolking heeft 80 jaar lang geleden onder koloniale brutaliteit hun economie aangetast zien worden door het kolonialisme. Vandaag laat deze periode nog steeds zijn sporen na. Veel archieven worden aangehaald: particuliere archieven, andere van openbare instanties, ministeries, enz.
Het tweede deel richt zich op herinnering, herstel en deelname. Dit is een vraag over het voorstellen van sporen om in deze periode geheugen- en verzoeningswerk te doen. Deze sectie geeft ook suggesties voor acties die kunnen dienen als herstelbetalingen, zoals restitutie.
Het derde deel gaat over: de relatie tussen racisme en kolonialisme. Naast een analyse van de koloniale verhoudingen zoals die destijds waren, geeft het rapport een overzicht van de relatie tussen kolonialisme en structureel racisme. Of het nu in humor, in persoonlijke ruimte of in gedachten is, deze passage beeldt de racistische discriminatie uit die vandaag de dag nog steeds hoogtij viert.
Eindelijk, zoals de experts van rapport conclusie, het doel hier is om “Sociale verandering creëren om racisme en discriminatie te beëindigen“, het omzeilen van parlementaire werkzaamheden.

Dit rapport zal op 22 november worden onderzocht door leden van de DPR die lid zijn van de Bijzondere Commissie, om de officiële follow-up te overwegen. Colette Braeckman, journalist van het Belgische dagblad Le Soir en specialist in Afrika, denkt dat dit debat nog lang zal duren. Het economische aspect krijgt voor hem prioriteit in deze discussie. Dit is het meest gevoelige punt in de Belgische opinie.

TV5MONDE: Hoe werkt de speciale commissie voor dit rapport?

Colette Braeckman, journalist gespecialiseerd in Afrika: Het is niet gemakkelijk om een groep experts te verzamelen, om mensen van alle strekkingen te vinden. De zorg van de deputaten is om een zo breed mogelijk spectrum te verenigen. Vertegenwoordigers van de Congolese diaspora, Rwanda en Burundi waren nodig. Het kostte enige tijd om overeenstemming te bereiken over de groep in kwestie.

Toen ze aan het werk gingen, bleek de taak groter en zwaarder dan verwacht. Arbeid duurt langer. De onderzoekers moesten drie maanden lang twee dagen per week werken. Hun werk nam zelfs bijna een jaar in beslag. Dit resulteerde in een zeer uitgebreid rapport van 689 pagina’s. Het is een dwarsdoorsnede van verschillende aspecten van het Belgische koloniale verleden.

TV5MONDE: Wat gebeurt er nu op parlementair niveau?

Colette Braeckman: Dit is een deskundigenrapport, dus louter informatief en advies. Maar nu beginnen de deputaten uiterlijk 22 november, tijdens een zitting in het parlement, met de behandeling van het document.

Excuses, definities van wat er is gebeurd, herstelbetalingen en vooral een nieuwe beleidsdefinitie met betrekking tot de voormalige kolonie. Dit wordt besproken in de DPR.
Colette Braeckman, journalist

Daarna zullen conclusies worden getrokken. Komt er een verontschuldiging? Volgens mij is het mogelijk. We realiseren ons bijvoorbeeld dat we een fout hebben gemaakt. Gaat het verder en komt er discussie? In koloniale bedrijven zijn er misdaden tegen de menselijkheid, daar moet ook over gepraat worden. Dit zal waarschijnlijk veel weerstand oproepen. Anderen zullen herstelbetalingen zoeken, zoals onderzoekers uit de diaspora.

Excuses, definities van wat er is gebeurd, herstelbetalingen en vooral een nieuwe beleidsdefinitie met betrekking tot de voormalige kolonie. Dit wordt besproken in de DPR. Deze gesprekken kunnen enkele maanden duren. Het rapport is dik en controversieel. Er zijn heel verschillende posities. Het is ook een schakel tussen de krachten van ecologie, socialisme en extreem-links die verontschuldiging steunen, versus sociaal-christenen en liberalen die zich ertegen verzetten. Ik denk dat de Belgische publieke opinie als geheel politiek niet klaar is om te ver te gaan.

De periode van de Belgische bezetting van de Democratische Republiek Congo in vijf data:

1885 : Koning Leopold II wordt koning van de Vrijstaat Congo
1908 : de geboorte van Belgisch Congo na de overgave van Congo Vrijstaat aan België
1959 : onafhankelijkheidsrellen in Leopoldstad
1960 : onafhankelijkheid van Congo

TV5MONDE: Welke vormen van herstelbetalingen kunnen worden genomen?

Colette Braeckman: Er is het eerste punt dat de oppositie en de diaspora waarschijnlijk in beroering zal brengen, namelijk de terugkeer van het naar België gebrachte kunstwerk. In het Afrikaans Museum in Tervuren zijn zo’n 85.000 kunstwerken afkomstig uit Congo. Het is erg groot. Retourneren van al deze werken is uitgesloten omdat we niet weten waar we ze in goede staat moeten bewaren. Maar wat is het proces dat zou kunnen leiden tot het herstel van sommige ervan? Of delen?

De minister voor Wetenschapsbeleid die verantwoordelijk is voor de kwestie, Thomas Dermine, reist deze week naar Kinshasa om praktische regelingen voor de teruggave van bepaalde goederen te bespreken. De dialoog is min of meer begonnen, maar zal ondersteund worden door parlementaire commissies. Wat betreft de economische predatie, het is kolossaal, onbetaalbaar. Tijdens de koloniale tijd zoog België de rijkdommen van Congo op, zoals alle koloniale machten. Aangezien Congo rijk is en België een klein land is, zijn er verhoudingsgewijs veel. We moeten een coöperatief beleid voeren dat rekening houdt met de noodzaak van deze verbeteringen.

We moeten bespreken hoe we dit gedeelde verleden kunnen beschouwen, hoe we het kunnen doorgeven aan nieuwe generaties.
Colette Braeckman, journalist

Een ander ding, dat twee weken geleden op het seminarie in Kinshasa werd besproken, was hoe de Belgische bevolking de geschiedenis van het kolonialisme bij te brengen. Na de onafhankelijkheid van Congo sloegen we de bladzijde om, dit vak werd bijna uit het schoolcurriculum geschrapt. En zelfs in schoolboeken komt kolonialisme voor in de vorm van propaganda. We spraken over het werk van de beschaving van België in Congo, over de opening van het land voor het continent… Het was erg trots. Nu moeten we de geschiedenis van de kolonisatie opnieuw in het schoolprogramma opnemen en we moeten dit hoofdstuk ook in de geschiedenis van Congo introduceren. We moeten bespreken hoe we dit gedeelde verleden kunnen beschouwen, hoe we het kunnen doorgeven aan nieuwe generaties.

Naar mijn mening is het meest gecompliceerde op MP-niveau weten of je je verontschuldigingen moet aanbieden, of de koning daarheen zal gaan en wat de compensatie zal zijn.

TV5MONDE: Op dit niveau lijkt België op gespannen voet te staan met andere voormalige Europese koloniale machten, zoals Frankrijk en Groot-Brittannië. Hoe het uit te leggen?

Colette Braeckman: België heeft een goed vermogen om te doen zoals iedereen en heeft een koloniaal beleid, om heel hard en repressief te zijn en de feiten onder ogen te zien. België is geen groot land, geen koloniale macht zoals Frankrijk of Groot-Brittannië.

De Belgen steunden geen koloniale bedrijven. Dat is de zaak van de koning en bepaalde politieke elites.
Colette Braeckman, journalist

U moet weten dat Belgen geen koloniale bedrijven steunen. Dat is de zaak van de koning en bepaalde politieke elites. Belgen interesseert het helemaal niet. Het kostte de Belgische bevolking tijdens het koloniale tijdperk veel propaganda en overtuigingskracht om hieraan gehoor te geven, maar met tegenzin.

Dit verklaart ook waarom België zich bij de onafhankelijkheid binnen zes maanden overgaf. Er is geen politieke meerderheid met de wil om voor Congo te vechten. We mogen ook niet vergeten dat in het geval van Rwanda, België het eerste land was waarvan de premier naar Kigali ging om zich namens het volk te verontschuldigen voor het in de steek laten van Rwanda tijdens de genocide in 2000. Bij zijn terugkeer werd hij bijna unaniem gefeliciteerd. . In België is het dus mogelijk om excuses aan te bieden. Er is al een precedent.

Betrekkingen tussen België en Rwanda in vijf data: