- Door Alice Cuddy
- BBC News, Amsterdam
De politie in drie Europese landen vraagt om hulp bij het identificeren van 22 vermoorde vrouwen wier namen een mysterie blijven.
De lichamen werden tussen 1976 en 2019 ontdekt in Nederland, België en Duitsland.
De onopgeloste moord op een vrouw in Amsterdam, gevonden in een vuilnisbak in een rivier, zet Interpol aan tot actie.
Dit is de eerste keer dat een internationale politiegroep een zoeklijst voor informatie over ongeïdentificeerde lichamen aan het publiek heeft bekendgemaakt.
Zwarte mededelingen, uitgegeven als onderdeel van een campagne die bekend staat als Operatie Identificeer Me, worden doorgaans alleen intern verspreid onder het wereldwijde politienetwerk van Interpol.
De vrouw die in 1999 in een vuilnisbak in Amsterdam werd aangetroffen, was in hoofd en borst geschoten.
Forensisch rechercheur Carina Van Leeuwen probeert het mysterie op te lossen sinds ze in 2005 toetrad tot het eerste cold case-team van de stad.
De Nederlandse politie zegt dat een zaak meestal ‘koud’ wordt als deze na ongeveer drie jaar nog steeds open en onopgelost blijft.
Nadat hij zijn best had gedaan, namen hij en een collega contact op met de politie in buurland Duitsland en België en hoorden van meer mogelijke moordzaken waarbij onbekende vrouwelijke slachtoffers betrokken waren.
De drie landen stelden een lijst op van 22 problemen die zij moeilijk konden oplossen en vroegen Interpol om de details te publiceren. De Belgische politie heeft zeven zaken ingediend, Duitsland zes en Nederland negen.
De meeste slachtoffers waren tussen de 15 en 30 jaar oud. Zonder hun namen te kennen of wie hen heeft vermoord, zegt de politie dat het moeilijk is om de exacte doodsoorzaak te achterhalen.
Volle lijst – beschikbaar op de Interpol-website – bevat details over de vrouwen, foto’s van mogelijk identificeerbare items zoals kleding, sieraden en tatoeages, en, in sommige gevallen, nieuwe gezichtsreconstructies en informatie over de gevallen.
Mevrouw Van Leeuwen zegt dat het vinden van antwoorden in dergelijke gevallen van cruciaal belang is. “Als je geen naam hebt, heb je geen verhaal. Je bent slechts een nummer. En niemand is een nummer”, legde hij uit.
In Nederland lijken bijna alle ongeïdentificeerde vrouwenlichamen moordzaken te zijn, terwijl – zo zegt de politie – de ongeïdentificeerde mannen onder verschillende omstandigheden zijn omgekomen.
In de Europese regio kunnen mensen heel gemakkelijk tussen landen reizen omdat er open grenzen zijn.
De toegenomen mondiale migratie en mensenhandel hebben ertoe geleid dat steeds meer mensen buiten hun grenzen als vermist worden opgegeven, zegt dr. Susan Hitchin, coördinator van de DNA-eenheid van Interpol.
Dit kan het identificeren van overblijfselen moeilijker maken, en vrouwen worden “in het bijzonder getroffen door gendergerelateerd geweld, waaronder huiselijk geweld, seksuele intimidatie en mensenhandel”, aldus het rapport.
“Deze operatie heeft tot doel de namen van deze vrouwen te herstellen.”
Het lichaam van de vrouw gevonden in de vuilnisbak ligt nu op een begraafplaats in het centrum van Amsterdam.
Haar graf bevindt zich vlakbij het spoor en achter een rij graven met persoonlijke inscripties en vers gesneden bloemen.
Hij is in de buurt voor degenen wier namen onbekend zijn. Daar steken kleine plaquettes uit de grond met de woorden ‘onbekend overleden’.
De vrouw werd ontdekt toen een lokale man, Jan Meijer, in zijn boot uitging om afval op wielen op te halen dat zijn buren zagen drijven in de rivier die naast zijn huis aan de rand van de Nederlandse hoofdstad stroomt.
Maar toen hij het afval aan de boot vastbond, realiseerde hij zich dat het zwaarder was dan hij had verwacht en naarmate er steeds meer afval op het water verscheen, kon hij “iets onaangenaams” ruiken.
Als brandweerman was Jan al eerder in de buurt van dode lichamen geweest. Maar de stank was erg sterk. Het bracht hem terug naar een incident uit zijn kindertijd, toen hij het rottende karkas van een geslacht schaap ontdekte.
Bij nadere inspectie zag hij dat de prullenbak goed gesloten was. Hij trok haar op zijn dek en belde de politie.
Toen de bak werd geopend, vonden agenten zakken met waspoeder op het beton gestapeld.
Ze gooiden de vuilnisbak omver en een lichaam viel op de grond. Eén van zijn handen was gedeeltelijk ingekapseld in beton.
Een officier die daar was, vertelde me dat het lichaam grijs was en eruitzag als een ‘zandbeeld’. Door te kijken was het onmogelijk om te bepalen of de persoon een man of een vrouw was, zei hij.
Onderzoek wees destijds uit dat de vrouw waarschijnlijk midden twintig was en ‘deels West-Europees en deels Aziatisch’.
Recenter forensisch onderzoek, waarbij gebruik wordt gemaakt van isotopenanalyse, zijn geboorteplaats heeft beperkt tot Nederland, Duitsland, Luxemburg of België.
“Het heeft allemaal te maken met het voedsel dat je eet en het water dat je drinkt, maar ook met de lucht die je inademt”, zegt Van Leeuwen over de techniek.
Enkele weken na haar ontdekking gaf de politie details vrij over haar kleding, schoenmaat en wat ze droeg, maar ze konden haar nog steeds niet identificeren. Donkerkleurige veterschoenen met crêpezolen zaten niet aan haar voeten, maar waren met haar lichaam in de prullenbak gegooid.
Details over wat er bij het lichaam is gevonden, zijn door Interpol vrijgegeven als onderdeel van Operatie Identificeer Me.
Hij droeg een gouden horloge om zijn rechterpols en er werd ook een tas met slangenleermotief in de vuilnis gevonden.
In de bak werd ook herenkleding aangetroffen; de politie gaat ervan uit dat deze van de dader was. Dat omvat een jasje met een rood cirkelsymbool erin gestikt. Pogingen om het symbool te identificeren zijn op een dood spoor beland.
Er zijn nooit verdachten ondervraagd of gearresteerd in verband met de zaak, en de media-aandacht verdween snel.
Maar voor degenen die erbij waren op de dag dat het lichaam werd ontdekt, is het niet gemakkelijk om de onbekende vrouw te vergeten. Ze vragen zich nog steeds af wie hij was – en wie hem misschien gemist heeft.
‘Ze hebben allemaal iemand die ze mist’
Toen rechercheur Carina van Leeuwen in 2007 voor het eerst het graf van het slachtoffer bezocht om de stoffelijke resten op te graven, was ze geschokt en bedroefd door het idee dat mensen na de dood onbekend zouden zijn.
De eigenaar van de begraafplaats vroeg de rechercheur wat hij van plan was met ‘alle anderen’ te doen.
Op dat moment besefte hij de omvang van het probleem met de ongeïdentificeerde lijken
Het identificeren van de doden werd zijn specialiteit en hij identificeerde vervolgens 41 mensen die door verschillende oorzaken stierven.
Alle lichamen die hij identificeerde hadden één ding gemeen. “Hoe lang het ook duurt om ze te identificeren, iemand mist ze”, zei hij.
“Zelfs 25 jaar later zijn mensen erg blij dat ze iets hebben dat ze kunnen begraven en waar ze hun respect aan kunnen betuigen.”
Operatie Identificeer mij
Slechts vier van de lichamen die Carina in Nederland hielp identificeren, waren van mensen uit dat land. Daarom vindt zij samenwerking met de grensoverschrijdende politie en een breder publiek bewustzijn zo belangrijk.
Een van de gevallen van Operatie Identificeer Me was een vrouw die in België werd aangetroffen met een opvallende tatoeage van een zwarte bloem met groene bladeren en de woorden “R’NICK” eronder.
Hij werd in 1992 liggend op een rooster in een rivier in Antwerpen gevonden. De politie zei dat hij op brute wijze was vermoord, maar zijn naam is nooit gevonden.
In een ander geval werd in 2002 het lichaam van een vrouw gevonden bij een zeilclub in de Duitse stad Bremen, gewikkeld in een tapijt en vastgebonden met touw.
Interpol zei dat het hoopt dat het publiceren van een openbare lijst van deze zwarte mededelingen de herinneringen zal opfrissen en mensen zal aanmoedigen om alle informatie die ze hebben naar voren te brengen.
“Misschien herkenden ze bepaalde oorbellen of kleding die bij de onbekende vrouw waren gevonden”, zegt dr. Susan Hitchin van Interpol.
In sommige van de 22 gevallen gebruikten de politiediensten technologie die niet beschikbaar was op het moment dat de lichamen werden ontdekt om hun kansen op identificatie te vergroten.
De nieuwe gezichtsreconstructie van de vrouw in de vuilnisbak in Amsterdam is gemaakt door dr. Christopher Rynn, een forensisch kunstenaar in Schotland.
Hij herinnert zich dat hij de originele postmortemfoto’s van de vrouw heeft gezien toen hij nog student was, en dat ze hem nooit hebben verlaten.
Hij hoopt dat de nieuwe beelden, gemaakt met behulp van geavanceerde computersoftware om het gezicht rond de schedel te reconstrueren, zullen helpen nieuwe aanwijzingen te ontdekken.
Carina zei dat – hoewel ze de zaak wil oplossen en de dader wil vinden – het voor haar “alles draait om [the woman’s] zijn identiteit, gewoon om hem terug te geven aan de familie.”
Hij zei dat hij de vrouw die in de afvalcontainer werd gegooid, of iemand anders die hij onderzocht, ‘nooit zou opgeven’.
“Je bent een mens, je hebt een naam, je hebt een geschiedenis, en die geschiedenis moet tot het einde verteld worden, zelfs als het einde tragisch en verschrikkelijk is.”
“Valt vaak naar beneden. Algemene tv-fan. Ongeneeslijke zombie-fan. Subtiel charmante probleemoplosser. Amateur-ontdekkingsreiziger.”