Een idiotengids voor de Belgische politiek

Een idiotengids voor de Belgische politiek – POLITICO

Posted On: september 24, 2023

Dit artikel maakt deel uit van het speciaal rapport van de Brusselse gids.

Als een land het wereldrecord heeft voor hoe lang het duurt om een regering te vormen, weet je dat de politiek in dat land ingewikkeld is.

Dus of je nu net in de hoofdstad bent aangekomen of gewoon slimmer wilt overkomen bij je lokale buren, hier is wat je moet weten over de politiek in België.

Geef mij de basis

De volgende keer dat de Belgen stemmen is op 9 juni 2024. Op die dag zullen zij regionale en federale vertegenwoordigers kiezen, evenals bij de verkiezingen voor het Europees Parlement.

België is een federaal land, dus of u nu op zoek bent naar een school voor uw kinderen, een gat in de weg meldt of de kentekenplaat van uw auto nodig heeft, het is een goed idee om te weten met welke overheid u contact moet opnemen.* En in België is er zijn veel regeringen.

De macht is verdeeld tussen de federale overheid, drie gemeenschappen (Vlaams, Franstalig en Duits) en drie gewesten (Vlaanderen, Wallonië en Brussel). De gemeenschap is verantwoordelijk voor taalgerelateerde zaken zoals onderwijs, kinderopvang en cultuur. De regio houdt zich bezig met regionale vraagstukken als mobiliteit, milieu en wonen.

Tot nu toe zo goed? Hier zijn twee dingen die het ingewikkelder maken. Er is geen hiërarchie in dit systeem, dus de federale overheid kan geen regionale beslissingen terzijde schuiven. Dit betekent dat geschillen soms tot politieke verlamming leiden. Bovendien lopen veel competenties door elkaar. In de gezondheidszorg zijn kinderopvang en ouderenzorg bijvoorbeeld gemeenschapsbevoegdheden, terwijl ziekenhuizen een federale aangelegenheid zijn.

(*Als je in Brussel woont, kun je Franstalige scholen vinden via Franse gemeenschap of Nederlandse taalscholen via Vlamingen openbaar. Als u een kuil in uw weg wilt melden, kunt u dit het beste aan de gemeente of de overheid voorleggen regering van het Brussels Gewest. Als u een kentekenplaat nodig heeft, heeft u er één nodig overeenkomst met de federale overheid.)

Welke taal gebruik ik zonder iemand te beledigen?

Brussel is officieel tweetalig Frans-Nederlands. In het noorden van Vlaanderen is het Nederlands de officiële taal. In de zuidelijke regio van Wallonië is de officiële taal Frans, met uitzondering van een kleine regio in Oost-België waar de officiële taal Duits is.

In de praktijk is Frans de lingua franca in de hoofdstad (en Engels is prima als je geen Frans kent – maar vertel het niet aan Franstaligen). Rondom Brussel, vooral in het oosten, wordt ook veel Frans gesproken, maar ervan uitgaan dat alle lokale bewoners je vragen in het Frans zullen beantwoorden, kan politiek lastig en soms beledigend zijn. Als je veilig wilt blijven, kun je altijd vragen welke taal de lokale bevolking het prettigst spreekt.

Politieke partijen zijn per taal verdeeld, waardoor iemand in bijvoorbeeld Antwerpen niet op een politicus uit Luik kan stemmen. Belgen die in Brussel stemmen, kunnen kiezen of ze op Nederlandstalige politici of op Franstalige politici stemmen.

Wat is de betekenis van al dit gepraat over het uiteenvallen van het land?

In de noordelijke regio van Vlaanderen bestaat er al lange tijd een onafhankelijkheidsbeweging die stelt dat België een kunstmatig construct is en te gedomineerd wordt door Frankrijk. Het belangrijkste politieke doel van de twee grootste Vlaamse politieke partijen is een grotere autonomie voor de Vlamingen. Het rechtse Vlaams Belang, momenteel aan de leiding bij de verkiezingen, wil dat Vlaanderen een volledig onafhankelijk land wordt.

Er zijn echter belangrijke hindernissen die moeten worden overwonnen, zelfs als het Vlaams Belang volgend jaar zoals verwacht de verkiezingen wint. Ze moesten de Vlaams-nationalisten van de N-VA overtuigen om met hen samen te werken, ook al had het Belgische politieke establishment beloofd niet met rechts te regeren. Toch is het onwaarschijnlijk dat de Franstalige kant van de Belgische politiek, althans in eerste instantie, aan de onderhandelingstafel aanwezig zal zijn. De scheiding van het land zou ook grote vragen oproepen over de toekomstige status van Brussel.

Bestaat er een kans dat België zonder regering zijn eigen record zal breken?

Het kleine land heeft het wereldrecord voor de langste tijd die nodig was om een regering te vormen tijdens coalitiegesprekken – meer dan 500 dagen. Het kostte huidig premier Alexander De Croo zeven partijen, een pandemie en veel tijd om een federale regeringscoalitie te vormen. Deze keer liggen de centristische partijen echt onder vuur, te beginnen met het extreemrechtse Vlaams Belang in Vlaanderen en de communistische partij PTB in Wallonië.

Als er geen regering zou zijn, zou bus 71 naar Flagey dan stoppen met rijden?

Nee. De populaire buslijn tussen het stadscentrum van Brussel en Elsene, waar veel eurocraten wonen, wordt uitgebaat door de Brusselse vervoersmaatschappij MIVB. De Brusselse gewestregering, die verantwoordelijk is voor de MIVB, is traditioneel gemakkelijker te vormen dan de federale regering. Maar zelfs op federaal niveau doet België het vrij goed (of in ieder geval niet slechter dan normaal), met of zonder de overheid.

Wacht, kon de koning geen nieuwe premier benoemen?

Koning Filip is een neutrale bemiddelaar in pogingen om een regering te vormen. Op basis van de verkiezingsresultaten benoemt hij politici die het overleg kunnen beginnen en uiteindelijk een regering kunnen vormen. Maar een onduidelijke nationale verkiezing, of verschillende resultaten in het zuiden en noorden van het land, zouden dit werk tot een politiek mijnenveld kunnen maken. Tijdens zijn tienjarige ambtstermijn werd Philippe algemeen geprezen om zijn omgang met deze soms moeilijke keuzes. Er was echter controverse, bijvoorbeeld toen hij uitgenodigd een rechtse leider naar het paleis na de verkiezingen van 2019.

Wie is wie?

Hier zijn enkele namen die u moet kennen om slim over te komen in discussies over de Belgische politiek.

Alexander De Croo: De Vlaamse liberaal De Croo is premier en leidt een coalitie van zeven partijen met verschillende ideologieën. Mocht zijn besluit vlak na de verkiezingen van 2024 vallen, dan heeft De Croo aangegeven premier te willen blijven. Tegelijkertijd circuleert zijn naam ook voor Europese topposities. België zal dan in de eerste helft van 2024 het voorzitterschap van de EU-Raad op zich nemen, waardoor De Croo voor dezelfde post een informele zetel aan de onderhandelingstafel krijgt.

Bart De Wever: Vlaams-nationalist De Wever heeft zijn N-VA-partij naar grote overwinningen geleid en zelfs kortstondig in de federale regering gezeten. Momenteel combineert hij zijn werk als partijvoorzitter met het besturen van de stad Antwerpen. Een grotere autonomie voor de Vlamingen was een grote politieke ambitie voor zijn partij en De Wever persoonlijk.

Tom Van Grieken: De extreemrechtse president Vlaams Belang is de sleutel geweest tot hun recente succes. Het doel van Van Grieken, die op zijn 28e leider werd, was duidelijk: Vlaamse onafhankelijkheid. Net als het Franse Marine Le Pen is Van Grieken voorzichtig geweest in zijn omgang met migratie, terwijl hij het idee verwierp dat hij een racistische partij leidt.

Raoul Hedebouw: Hedebouw, die perfect tweetalig is, is voorzitter van de communistische partij PTB/PVDA. Zijn partij is momenteel de op één na grootste in de POLITICO-peiling en is vooral populair in Wallonië, waar zij de Franstalige socialisten uitdaagt, traditioneel de grootste politieke kracht in de regio.

Paul Magnette: Net als De Wever combineerde Magnette het presidentschap van de Franstalige socialistische partij met het burgemeesterschap van de stad Charleroi. Magnette, wiens lange politieke carrière onder meer het leiden van het Waalse Gewest omvatte, staat nu voor de uitdaging om de communisten in Zuid-België te verdrijven.

Georges-Louis Bouchez: De voorzitter van de Franstalige liberale partij van Charles Michel, voorzitter van de Europese Raad, is een controversieel figuur in de Belgische politiek. Hij staat erop zijn liberale standpunt te handhaven, ook al resulteert dit in een gebrek aan overeenstemming binnen de federale regering, zoals gebeurde bij de recente begrotingshervormingen.