Over achthonderdzevenennegentig, binnenkort 125 jaar, biedt de Wereldtentoonstelling van Brussel, in de luxueuze buitenwijk Tervuren, een mensendierentuin waar 267 Congolezen, mannen, vrouwen en kinderen, worden tentoongesteld in het vuilnisdorp. halfwild dier.

Honderdduizenden toeschouwers, overtuigd van hun raciale, progressieve en beschaafde superioriteit, komen zich dan vermaken met de mensenvleeshandel die is gecreëerd om mensen belachelijk te maken die als inferieur, achterlijk en kannibalen worden beschouwd.

Internationale tentoonstellingen wekten de interesse van de inwoners van de Belgische metropool voor overzeese gebieden, waaronder Congo, privé-eigendom van koning Leopold II, dat opereerde als een groot werkkamp. Het koloniale paleis, dat wezens en voorwerpen uit de buitenwijken van het rijk tentoonstelt, werd ook gebouwd met grote winst uit de exploitatie van rubber.

De prachtige tramlijn die ook uit de tentoonstelling van 1897 dateert, sluit zich nog steeds aan bij de fascinerende plek door het prachtige stadsbos en de ambassadewijk te doorkruisen.

Het paleis werd later verplaatst naar het Koninklijk Museum van Belgisch Congo (1910), vervolgens naar het Museum van Midden-Afrika (1952) en, meer recentelijk, naar de AfrikaMuseum (2018).

De tentoonstelling, die in november werd geopend, heeft als titel Menselijke dierentuin. Tijdens de koloniale tentoonstelling, het fenomeen van antropozoologische uitbuiting documenteren terwijl deze instelling uit het verleden in twijfel wordt getrokken en bekritiseerd. Zo oefent het Museum of Africa museale zelfkritiek uit.

“Tijdens de zevenennegentig tentoonstellingen werden drie Congolese dorpen geïnstalleerd in de paleistuinen, vertelt historicus en antropoloog Maarten Couttenier, verbonden aan de afdeling Geschiedenis en Politiek van het Afrikaans Museum, commissaris menselijke dierentuin. Zelf leerde hij de racistische wortels van dit establishment beter kennen toen hij zijn doctoraatsproefschrift wijdde aan de geschiedenis van de Belgische antropologie, waarvan een deel geconcentreerd in zijn museum.

‘Zeven Congolezen stierven tijdens de Wereldtentoonstelling’, vervolgde hij en lanceerde een bezoek dat was georganiseerd voor Taak. Daarom is het belangrijk om dit werk te exposeren in de mensendierentuin hier, op de plaats delict…”

Tijdens de zevenennegentigste tentoonstelling waren er drie Congolese dorpen gevestigd in het park
Van het paleis. Zeven Congolezen stierven tijdens de Wereldtentoonstelling.

schandelijke praktijk

Het museum, dat lange tijd een garantie is geweest voor de hegemonie van het Westen, maakt het mogelijk om de diversiteit en complexiteit van deze schandelijke praktijk te begrijpen en te verklaren. Couttenier hield in 2009 een tentoonstelling over hetzelfde thema in een museum in Gent, België. medecommissaris Menselijke dierentuin, Mathieu Zana Etambala, ook van AfricaMuseum, werkt al decennia aan het onderwerp. De derde verantwoordelijke, Pascal Blanchard, regisseerde de eerste versie die tien jaar geleden werd gepresenteerd in het Musée du quai Branly, in Parijs, en toert sindsdien door Europa, telkens met toevoegingen en aanpassingen.

De namen van plaatsen die menselijke dierentuinen hebben gehost, beslaan de volledige muur bij de ingang van het Afrikaans Museum. In totaal hebben tientallen steden in Europa en de Verenigde Staten minstens 1,5 miljard bezoekers getrokken die duizenden mensen kwamen bekijken en vernederen die als wilde dieren werden blootgesteld. Aboriginals, Pygmeeën, Reds en vele anderen werden attracties in Parijs (1889), Chicago (1893), Lyon (1894), Genève (1896), Berlijn (1899) en zelfs Osaka (1903). Tenzij ik me vergis, worden er geen Canadese steden vermeld, maar Canadese Inuits werden in de 19e eeuw in Europa tentoongesteld.^e eeuw.

In die tijd – ongeveer een eeuw lang, de eerste Belgische tentoonstelling sinds 1885, de laatste tot 1958 – hadden we het over “dorpen op maat” of “koloniale etnografische tentoonstellingen”. De uitdrukking “menselijke dierentuin” werd begin XXI . geboren^e eeuw onder de hoogopgeleiden. Het versterkt en concentreert zich in de kritiek op het centrale idee dat dit apparaat wordt gemaakt om de ander, de gekoloniseerde onmenselijke, nieuw leven in te blazen en er natuurlijk het beste van te maken.

Slavernij en Rembrandt

Racistische en onmenselijke logica heeft de slavenhandel eeuwenlang gerechtvaardigd. Musea hebben zich de afgelopen jaren ingespannen om deze duistere kant van de westerse samenleving, maar ook in hun etablissementen en collecties, aan te pakken. Onderzoek onlangs opgegraven de relatie tussen slavernij en Hans Sloane, wiens geaccumuleerde rijkdom de basis werd van het British Museum.

Het Rijksmuseum in Amsterdam doet het ook. Instellingen klagen online aan zijn tentoonstelling over slavernij van werken en voorwerpen, maar ook verhalen over het leven van slaven, slavenhouders of degenen die profiteerden van de driehoekshandel. Records beschrijven slavernijrelaties in ongeveer 80 werken in de permanente collectie, waarvan sommige groot zijn.

Een van de verhalen herinnert aan de benarde situatie van Wally, een slaaf van de Palmeneribo-plantage in Suriname, die levend werd verbrand omdat hij deelnam aan een opstand in 1707. Het leven en de dood van de zwarte Spartacus wordt verteld door Remy Bonjasky, de Nederlandse kickbokswereld kampioen. herkomst Suriname.

Een andere online presentatie herinnert aan de verrijking door de slavenhandel aan de hand van portretten van Oopjen Coppit en haar man Maerten Soolmans. Het tweeluik is door Rembrandt op hun huwelijk in 1634 geschilderd en enkele jaren geleden verworven. De capsule zegt dat M^I Coppit heeft de grootste suikerraffinaderij van Amsterdam.

De grondstoffen komen uit suiker en slavenland in de Nieuwe Wereld. We leren ook dat Maerten Daey, de tweede echtgenoot van Oopjen Coppit, een slaaf genaamd Francisca heeft verkracht tijdens zijn militaire dienst in Brazilië. “We waren geïnteresseerd in hoe we het Nederlandse verhaal konden vertellen”, zei in een interview met Taak Valika Smeulders, hoofd van de afdeling Geschiedenis van het Rijksmuseum. Het koloniale verhaal heeft in het verleden weinig aandacht gekregen in onze musea en we werken eraan om dit tekort te verhelpen. “

De kern van de mastodont-museumcollectie dateert uit de 17e eeuw^e eeuw, de gouden eeuw van de Nederlandse schilderkunst. Deze jaren hebben gezorgd voor de welvaart van de Verenigde Provinciën door de handel in specerijen, suiker, tabak, maar ook mensen.

Naar schatting hebben de Nederlanders 600.000 uitgebuite Afrikanen tot slaaf gemaakt in zeven kolonies in het Caribisch gebied, Brazilië, Azië en Zuid-Afrika.

Het Indonesisch Museum is hierin geïnteresseerd geraakt” donkere kant van de Gouden Eeuw Aan het begin van het millennium om 150 . te vieren^e driehoek handel verwijdering waarschuwing. Begin 2022 opent het Tropenmuseum een ​​grote permanente tentoonstelling genaamd Nalatenschap (Nalatenschap) in dit koloniale en slavernijverleden. In februari opent het Rijksmuseum een ​​tentoonstelling over het Indonesische kolonialisme.

m^I Smeulders voegt eraan toe dat deze dekolonisatie van opvattingen een aanvulling vormt op andere correcties (feministen, milieuactivisten, enz.) een beetje blij, eigenlijk, meestal blanke mannen.

Bij de aanpassingen aan het museum is ook een diversiteit aan museologen betrokken. Voor de Slavery Expo werkte het Amsterdam Museum met een gemengd team van binnen en buiten de faciliteit om de perspectieven op het schrijnende onderwerp te verrijken. Een documentaire geregisseerd door Ida Does over deze ervaring het ontwerpproces vastleggen.

Eeuwen van verovering en degradatie

Nieuws heeft ervoor gezorgd dat er veel is gebeurd. duidelijk daar Black Life-probleem in dit streven. En wokisme ook?

“In Nederland wordt het woord ‘wakker worden’ niet vaak gebruikt, antwoordde het hoofd van de afdeling Geschiedenis. Anderzijds is de Black Lives Matter-beweging ook in Nederland internationaal en belangrijk geworden. Daarom zoeken veel musea naar manieren om met een groter en divers publiek in contact te komen door verschillende perspectieven op de wereld en de wereldgeschiedenis te presenteren. “

De koloniale verbeelding van de verheerlijking van de overwonnen volkeren is gebaseerd op eeuwen van verovering en degradatie. De inleiding van de tentoonstelling tot de menselijke dierentuin herinnert aan het geval van Saartjie Baartman’s voorganger (1788-1815), een Khoisan-vrouw die in Europa werd tentoongesteld als een misvormd en exotisch exemplaar van het ‘onderras’.

De seksualiteit van koloniale vrouwen, naakt afgebeeld en tentoongesteld, ging vervolgens tientallen jaren door terwijl het Westen het strikte puritanisme regeerde.

“We toonden destijds dwergen en reuzen”, herinnert museoloog Maarten Couttenier zich. Het publiek kwam kijken naar het schouwspel van abnormale mensen. Maar aan de ene kant is er rare show, en aan de andere kant, etnische show. Het verwijst naar de zogenaamde primitieve, gewapende, wilde, kannibalistische rassen, alles wat wij, de blanke bourgeoisie, de christenen, de mannen, onbeschaafd zijn. De ander wordt dan een negatieve spiegel. “

Het idee van ras (eigenlijk racialisering) dient als ideologische link naar deze praktijken. De hiërarchie van de mensheid heeft alle faculteiten van de universiteit bezet en de bibliotheken gevuld. Deze tentoonstelling onthult de relatie tussen baanbrekend onderzoek door academische elites en de verspreiding van racistische stellingen door menselijke dierentuinen, in een bijna symbiotische relatie tussen wetenschapper en populair.

Daar lieten we dwergen en reuzen zien. Het publiek kwam kijken naar het schouwspel van abnormale mensen. Maar aan de ene kant is er rare show, en aan de andere kant, etnische show.

Vandaar deze tentoonstelling waar we doktoren in laboratoriumjassen de schedels van de gekoloniseerden zien meten en de kleur van hun huid classificeren, net zoals nazi-wetenschappers zouden doen met de inwoners van Europa in een poging om hun vuile en dodelijke theoretische tirades wetenschappelijk te verslaan.

Een schat van ongeveer 500 documenten en artefacten uit openbare en privécollecties werden ondergebracht in het Afrikaans Museum in Brussel om dit te ontleden weltanschauung vervreemding roept zoveel angst en verbazing op. Het werk maakt het mogelijk om de discriminerende propagandamachine van vele media te tonen: posters, boeken, fotografie, bioscoop, gravures of sculpturen.

De selectie sculpturen van kunstenaar Arsène Matton (1911) is indrukwekkend. Toen de kritiek op de dierentuin zich verspreidde, kreeg de kunstenaar het bevel om naar Congo te reizen om afdrukken te maken van ‘levende Congolezen’, in tergend pijnlijke omstandigheden, zogenaamd om de raciale diversiteit van de kolonie te tonen. De beelden waren tot in de jaren vijftig te zien in het Belgisch Congomuseum.

“Matton was professor aan de academie in Brussel”, legt Couttenier uit. Bij zijn terugkeer verliet de student zijn klas om te protesteren tegen zijn werk. “Het toont alleen maar aan dat menselijke dierentuinen grote menigten kunnen trekken, maar vanaf het allereerste begin, vanaf de “zevenennegentig” en daarna, riep deze racistische praktijk een kritische reactie op die nu de kern vormt van het museuminitiatief…

Dit rapport werd mede gefinancierd met steun van het Transat International Journalism Fund –Taak.

Video aan het kijken