In het GP-racen won Phil Read zeven wereldtitels met Yamaha en MV Agusta, evenals het 1977 Formula 1 TT World Championship op een Honda. Op de ochtend van gisteren, 6 oktober, stierf hij vredig in zijn huis in Caterbury, Engeland. Zijn plan om als eerste persoon het Engelse Kanaal over te vliegen in een elektrische gyrocopter blijft een droom voor de terminaal zieke Read.

Phil Read, die in september nog aanwezig was op de Assen Classic (zij het op een vierwielige scooter), werd de laatste rijder die een 500cc Wereldkampioenschapsrace won met een viertaktmotor. Het was in 1975 op de MV Augusta in Brno.

Het wereldkampioenschap 500cc werd gewonnen door aartsrivaal Giacomo Agostini Lees het werk van MV Agusta in 1973 en 1974. In de “hoofdklasse” behaalde hij in totaal elf GP-overwinningen. Al in 1964, 1965, 1968 en 1971 veroverde Read met Yamaha vier 250 Wereldkampioenschappen. Hij won het 125cc Wereldkampioenschap in 1968 met Yamaha.

In 1968 werd de Engelsman zelfs tweevoudig wereldkampioen – hij won de 125cc en 250cc wereldkampioenschappen met Yamaha. Tot een paar jaar geleden was hij een actieve Classic-coureur. Daarna richtte zijn interesse zich op de lucht. “Ik ben een grote fan van gyrocopters en ik wil de eerste zijn die over het Engelse Kanaal vliegt en terug op een elektrisch aangedreven vliegtuig. Elektrisch vermogen is de toekomst”, aldus Read, die in 1976 abrupt een einde maakte aan zijn GP-carrière.

Bijna 40 jaar later vertelt Phil me een lang bewaard geheim. Ik ontmoette hem in Dübendorf/Zwitserland tijdens de presentatie van de Suter MMX 500-motor. Ik vroeg de Brit waarom hij de Belgische GP in 1976 verliet na de tweede beste trainingstijd en besloot om niet te racen – zonder opgaaf van reden. Baca heeft nooit meer deelgenomen aan een Grand Prix. In september 2015 onthulde hij mij in Dübendorf voor het eerst de oorzaak van deze mysterieuze retraite.

Phil Read, toen 77 jaar oud, wilde fans inspireren op de Saxony Classic in 2016 als onderdeel van het “World GP Bike Legends”-evenement met een 195 pk en 125 kg tweetakt V4 lichtgewicht 580 cc V4 MMX500 racemotor. Plannen om deze legendarische raceserie te voltooien met de standaard Suter MMX500-motorfiets werden echter geschrapt.

Maar Phil Read heeft, ondanks zijn hoge leeftijd, niet veel van zijn ambitie ingeboet. Zijn innerlijke vuur brandt nog steeds, en hij heeft de bijl nooit echt begraven met zijn aartsrivaal Giacomo Agostini. Hij geniet nog steeds van verbale stoten naar de Italiaan, die 15 GP-titels heeft gewonnen, acht meer dan de populaire Brit.

Lees bijvoorbeeld godslastering dat een iets jongere Agostini nu nog maar twee snelle ronden kan rijden, wat in 2015 ook werd gedemonstreerd op het evenement “World GP Bike Legends” in Jerez. Toen fakete hij een technisch mankement.

Lees: «Ik had harder moeten proberen»

Als je de legendarische Phil Read privé, ongestoord, persoonlijk kunt spreken, denk ik dat het eindelijk duidelijk moet worden welk mysterieus incident tijdens de Belgische GP van Spa-Francorchamps in 1976 hem ertoe bracht gehaast te vertrekken na de kwalificatie, wat persoonlijk tegelijkertijd leidde tot tot het einde van zijn huisartscarrière.

Op dat moment vocht Phil Read voor de wereldtitel van een halve liter als Suzuki-kaper in zijn Life Helmets-team. Zo werd hij in de GP van Mugello na 29 ronden en 152,1 km in slechts een tiende van een seconde verslagen door wereldkampioen Barry Sheene. Tijdens de GP van Oostenrijk eindigde hij als derde achter Suzuki’s Barry Sheene en Marco Lucchinelli.

In België veroverde Read in 1976 een tweede startpositie. Maar in de nacht na de kwalificatie stapte Read zonder een woord te zeggen in de Rolls Royce Silver Shadow en keerde terug naar Engeland met zijn vrouw Madeleine.

Daarna heeft hij nooit meer in een Grand Prix gereden en daarna vele jaren niet meer in een Grand Prix gezien. De reden van zijn overhaaste terugtrekking bleef lange tijd een mysterie. Destijds ging het gerucht dat Phil boos was gestopt met GP-dingen – voorgoed – na een serieuze woordenwisseling met zijn vrouw.

In een exclusief interview met SPEEDWEEK.com in 2015, na bijna 40 jaar, onthulde Phil Read de geheimen rond zijn bizarre verschijning op de Belgische GP van 1976.

“Ja, er was een klein geschil met mijn vrouw. En onze kinderen zijn ziek thuis in Engeland. Maar dat was niet de echte reden om te vertrekken”, aldus Phil. “Ik had destijds mijn persoonlijke Suzuki 500 GP-team, met de Italiaanse helmfabrikant Life als mijn hoofdsponsor. Het bedrijf ging midden in het seizoen failliet; het geld droogt op. Ik kan mijn vijf monteurs niet meer betalen. Maar ik wil niemand geld schuldig zijn. Daarom heb ik het team ontbonden en bijna van de ene op de andere dag gestopt met het 500cc Wereldkampioenschap. Vandaag moet ik zeggen: ik had toen harder mijn best moeten doen. Als ik harder mijn best zou doen, zou het benodigde geld zeker gevonden kunnen worden. Ik vecht voor de top 3 plaatsen op het WK.”

Trouwens: Read’s vrouw, Madeleine, stierf even later in een mysterieuze zelfmoord.

Uitgelicht door sterren als Mike Hailwood

Warhorse Phil Read, geboren in Luton op 1 januari 1939, was eigenlijk Phillip William Read. Hij werd de eerste rijder die wereldtitels won in de 125cc-, 250cc- en 500cc-klassen, hij won vijf wereldtitels met Yamaha en twee wereldtitels bij MV Agusta.

Maar hij is altijd een beetje overschaduwd door de grotere helden. Eerst door Mike Hailwood, toen door Agostini, en daarna door zijn opkomende landgenoot Barry Sheene.

Maar Read’s trackrecord is indrukwekkend: in 138 GP-starts heeft hij 52 overwinningen, 121 podia, vijf polepositions en 36 snelste raceronden.

Hij nam ook deel aan 17 Tourist Trophy-races tussen 1961 en 1977. De “Prince of Speed” won acht overwinningen op het eiland Man en vierde in 1977 het einde van zijn carrière met de wereldtitel in de Formule 1 TT-klasse op een Honda .

Phil Read is een stoere vent op het circuit. En hij is verschillende keren betrokken geweest bij netelige controverses.

In het Yamaha-fabrieksteam zou Read in 1968 het 125cc Wereldkampioenschap winnen, en zijn teamgenoot Bill Ivy in het 250cc Wereldkampioenschap. Nadat hij al vroeg de 125cc-titel had veiliggesteld, minachtte Read de bestelling en betrok Ivy, die later stierf bij een crash, in een meedogenloos gevecht om het 250cc Wereldkampioenschap. Tegen het einde van het seizoen waren ze gelijk voor punten, maar Read werd gekroond tot wereldkampioen vanwege een kortere racetijd.

Dit opgeven van de orders van het team kostte de Engelsman veel. Yamaha heeft hem nooit meer een arbeidscontract aangeboden. Japan werd echter eind 1968 uit het WK geslagen omdat de nieuwe technische reglementen te streng voor hen waren. Ze hielden niet van de limiet op het aantal cilinders (bijvoorbeeld 250 met maximaal twee cilinders in plaats van zes) en transmissies met maximaal zes versnellingen.

Desalniettemin won Read in 1971 opnieuw het 250cc Wereldkampioenschap op een Yamaha persoonlijke motorfiets getuned door Helmut Fath. Met hulp van de Nederlander Ferry Brouwer is de fiets voorzien van een zesversnellingsbak, dubbele schijfremmen, meer motorvermogen en verbeterde aerodynamica.

Phil Read: Twee 500cc Wereldkampioenschappen bij MV Agusta

In 1973, op 33-jarige leeftijd, werd Read (artiestennaam: “Prince of Speed”) toegelaten tot het briljante werkteam van MV Agusta voor de 350cc-klasse. “Ik werd gevraagd om Agostini te helpen het 350cc Wereldkampioenschap in 1973 te winnen”, zei Read achteraf. “Dus ik blokkeerde de Yamaha-rijders en liet Ago de titel winnen. Overigens is Ago niet erg geïnteresseerd in technologie. Ik was het die magnesiumlegeringen naar MV Agusta bracht, samen met schijfremmen. Verbazingwekkend, toch? Met behulp van deze maatregelen hebben we de viertakt MV Agusta tegen de tweetakt Yamaha nog twee jaar op het podium weten te houden.”

“Agostini is een geweldige coureur”, geeft Read met een glimlach toe. “Maar ik denk dat ik hem een ​​paar keer heb verslagen.”

Agostini hield het niet lang vol met Read in MV Agusta. De Italiaan (122 GP-overwinningen, 15 wereldtitels) stapte in 1974 over naar Yamaha en werd een felle rivaal van Read, die bij MV Agusta bleef, daar het 500cc Wereldkampioenschap won in 1973 en 1974 en als tweede eindigde in 1975 achter «Ago nazionale» (Yamaha) eindigt.

Destijds bood Phil Read de Duitse kaper Dieter Braun £ 20.000 aan tijdens de Finse GP als hij erin zou slagen om Ago van Yamaha in Imatra te ontdoen. Natuurlijk accepteerde Braun deze overtreding niet.

Overigens beëindigde Phil Read net op 43-jarige leeftijd zijn actieve racecarrière op het eiland Man.

Met zijn 77 jaar vindt Read zichzelf nog steeds geschikt voor de snellere ronden. Een toegangsprijs van 6000 euro bij klassieke evenementen is hem welkom; omdat hij niet veel spaargeld meer had, gaf hij in zijn beste dagen te veel geld uit en had hij weinig financieel succes na zijn huisartsencarrière. Zowel bij Premier helmenbedrijven als bij motordealers en bij andere winkels.

Daarom is Phil ook naarmate hij ouder wordt nog steeds blij met uitnodigingen voor klassiekers en andere evenementen. “Ik race al meer dan 50 jaar. Ik heb het geluk dat ik nog intact en intact op het podium kan staan. Ik mank niet en mijn gezond verstand heeft er niet onder geleden. Ik word nog steeds uitgenodigd om op de piste te racen met de mooiste racemachines. Dit is een unieke kans. Ik had geen andere keuze dan eindelijk wat elleboogbeschermers te kopen…»

“Ik ben geen 80, ik ben 80,” zei Phil met een glimlach. “Haar motto is altijd geweest: gebruik het of verlies het.”