KAMPALA, Oeganda (AP) – Apollo John Rwamparo sprak droevig over de achtpotige kruk, een symbool van zijn oude koninklijke autoriteit in Oeganda, nu te zien door een glazen barrière in een museum duizenden kilometers verderop in Groot-Brittannië.

Deze houten bank is permanent tentoongesteld aan de Universiteit van Oxford, een van de minstens 279 voorwerpen die tijdens de koloniale periode uit het koninkrijk Bunyoro-Kitara zijn gehaald. Oxford heeft pogingen om de kruk te repatriëren afgewezen en zegt dat deze is geschonken door een edelman uit het afgescheiden koninkrijk.

“Het is behoorlijk frustrerend”, zegt Rwamparo, de vice-premier en minister van toerisme van het koninkrijk. ‘Het is voor hen het beste om hun trots in te slikken, zoals Frankrijk en Duitsland deden, en het artefact terug te geven.’

Inspanningen voor teruggave van Afrikaanse landen, na lang verzet van autoriteiten in Europa, floreren nu met de teruggave van kostbaarheden die ooit als onmogelijk werden beschouwd.

Onlangs hebben Nigeria en Duitsland een overeenkomst getekend om honderden artefacten terug te geven die bekend staan ​​als de Benin Bronze. De deal volgt op het besluit van de Franse president Emmanuel Macron vorig jaar om de meer dan 26 stukken, bekend als Abomey Treasures, te ondertekenen.kunstwerken van onschatbare waarde uit het 19e-eeuwse Dahomey-rijk in het huidige Benin.

Afrikaanse functionarissen zijn op zoek naar meer, van mooi tot verschrikkelijk. Sommigen maken zich zorgen dat met name de Britse regering is teruggedeinsd en geen toezeggingen heeft gedaan tot restitutie.

In Oeganda, dat in 1962 onafhankelijk werd van Groot-Brittannië, bereiden antiquiteitenfunctionarissen zich voor op een reis in november naar Engeland, waar ze met de universiteit van Cambridge zullen onderhandelen over een onbekend aantal artefacten daar. Cambridge, die onlangs een uitgebreide bronzen haan aan Nigeria teruggaflijkt te komen, zei Rose Mwanja Nkaale, Oeganda’s commissaris voor musea en monumenten.

Het British Museum in Londen is in vergelijking daarmee ‘ondoordringbaar’, zei Nkaale. “We kunnen beginnen met degenen die willen meewerken. Het heeft geen zin om tegen deze jongens te vechten.”

Het British Museum, dat een uitgebreide collectie uit heel Afrika herbergt, wordt beschermd door een wet uit 1963 die beheerders verbiedt om items terug te sturen, behalve onder bepaalde omstandigheden, ook wanneer een item ongeschikt of onbruikbaar wordt geacht. Sommige Afrikaanse functionarissen zijn van mening dat zijn standpunt zwakker wordt naarmate andere instellingen in Europa positiever reageren.

Nigeria oefent druk uit om wetten in het VK en elders te wijzigen om de repatriëring van betwiste collecties mogelijk te maken, zei Abba Isa Tijani, directeur-generaal van de Nationale Commissie voor Musea en Monumenten van Nigeria. Maar hij uitte zijn bezorgdheid over het feit dat hoewel sommige landen zich beginnen open te stellen, dergelijke inspanningen in het VK ‘nog niet eens zijn begonnen’.

Veel begeerlijke artefacten uit Afrika kunnen niet eens worden getraceerd, waardoor een organisatie die is opgericht door de overleden Congolese kunstverzamelaar Sindika Dokolo, aanbiedt om geroofde Afrikaanse kunst uit buitenlandse collecties te kopen. In 2020, toen Dokolo omkwam bij een duikongeval in Dubai, had zijn campagne 15 items weten terug te halen.

Teruggave blijft een strijd voor Afrikaanse regeringen en de Afrikaanse Unie heeft de teruggave van geroofde cultuurschatten op haar agenda gezet. Continentale instanties streven naar een gemeenschappelijk beleid op dit gebied.

Zimbabwe heeft aangedrongen op de repatriëring van zo’n 3.000 artefacten uit het VK. Ze omvatten speren en stokken en de schedels van krijgers die vochten tegen het kolonialisme. Ze werden onthoofd en hun hoofden werden naar het buitenland gestuurd als oorlogstrofeeën.

Gesprekken tussen de Britse en Zimbabwaanse autoriteiten leverden geen doorbraak op, maar de kwestie is zo belangrijk voor de Zuid-Afrikaanse natie dat president Emmerson Mnangagwa vorig jaar een compromis voorstelde: de stoffelijke resten van de kolonist Cecil Rhodes, die in Zimbabwe werd begraven, in ruil voor de overblijfselen van een voorouder. wat veel betekent voor de mensen.

Sommige Zimbabwaanse activisten zijn een online campagne begonnen met de naam #bringbackourbones, die vorig jaar protesteerden buiten de Britse Hoge Commissie in het naburige Zuid-Afrika.

Begrafenisvoorwerpen of ritueel belang hebben geen weerklank buiten Afrika, zei Raphael Chikukwa, die de National Gallery of Zimbabwe runt.

“Waarom zouden we toestaan ​​dat zogenaamde musea, die eigenlijk plaatsen delict en gestolen goederen zijn, ons dicteren, ons vertellen dat we moeten bewijzen dat de items van ons zijn?” zei hij tegen The Associated Press. “Net zoals we de terugkeer van de tanden van de voormalige Congolese premier Patrice Lumumba vieren (uit België), vier het niet te veel. Laten we onszelf eraan herinneren dat het werk nog maar net is begonnen.”

Soortgelijke inspanningen zijn aan de gang in Zuid-Afrika, waar de Ifa Lethu Foundation probeert voorwerpen die tijdens het apartheidstijdperk zijn gestolen, vaak door diplomaten of particuliere verzamelaars, te repatriëren. De organisatie heeft meer dan 700 werken gerepatrieerd, waaronder het gewaardeerde werk van de Zuid-Afrikaanse kunstenaar Gerard Sekoto, die in 1993 in Parijs stierf.

In Rwanda omvatte een recente samenwerking met de voormalige koloniale heerser België de distributie van digitale kopieën van meer dan 4.000 liedjes en andere opnames in het Koninklijk Museum voor Midden-Afrika buiten Brussel.

Items, waaronder koninklijke regalia, zijn nog steeds vrij, en omdat het digitale geluidsarchief niet wordt gedeeld in het kader van repatriëring, “je kunt niet zeggen dat België het heeft teruggegeven”, zegt Andre Ntagwabira, archeologisch onderzoeksspecialist aan de Rwanda Academy of Cultural Erfenis.

“Erfenis, materieel of immaterieel, is de voetafdruk van onze voorouders en we moeten het hebben”, zei hij.

Het bestaan ​​van de stoffelijke resten van een van Rwanda’s laatste koningen, Yuhi Musinga, is een pijnlijk probleem in het Oost-Afrikaanse land. Veel Rwandezen geloven dat het lichaam van Musinga, die tegen de Belgen vocht, in 1931 omver werd geworpen en in 1944 in Congo stierf, naar België werd gestuurd.

In dat geval moet er verantwoording worden afgelegd, zei Antoine Nyagahene, hoogleraar geschiedenis aan de Gitwe University in Rwanda.

“We zijn beroofd van onze culturele waarden en, zoals je weet, zijn mensen zonder wortels mensen zonder ziel”, zei hij.

____

Mutsaka meldt uit Harare, Zimbabwe, en Asadu uit Abuja, Nigeria. Associated Press-schrijvers Ignatius Ssuuna in Kigali, Rwanda, en Mogomotsi Magome in Johannesburg, Zuid-Afrika, droegen bij.